طرحواره اطاعت

این مقاله در مورد طرحواره اطاعت و نشانه ها و راهکارهای درمان آن است که بر اساس مدل طرحواره درمانی توضیح داده شده است.

تله اطاعت
Schema-Subjugation

این افراد احساس می کنند مجبورند که باید مطیع دیگران باشند و نظر و نیازهای خودشان مهم نیست. چنین افرادی خود را بسیار کمتر از دیگران می بینند و به خاطر ترس از دیگران گوش به فرمان دیگران هستند. این طرحواره به صورت اطاعت کورکورانه یا نافرمانی شدید خود را نشان می دهد. برای اطلاع از طرحواره های خود می توانید تست طرحواره را از سایت دانلود نموده و آزمون را انجام دهید.

تشریح رفتارهای افراد دارای تله اطاعت

این افراد به دیگران اجازه می دهند بر آنها سلطه پیدا کنند. آنها تسلیم کنترل دیگران می شوند، چون احساس می کنند در غیر این صورت از طریق تنبیه یا رها شدن، تحت فشار قرار می گیرند. افراد مبتلا به این طرح واره، ادراکشان این است که نیازها و احساساتشان برای دیگران ارزشی ندارد و مهم تلقی نمی شود.

بسیاری از افرادی که این تله را دارند نهایتا خشم را تجربه می کنند و به صورت علائم ناسازگاری مانند رفتار پرخاشگرانه – منفعلانه طغیان شدید و خارج از کنترل خشم، علائم روان – تنی، کناره گیری از مهر و محبت، برونریزی و سوء مصرف مواد بروز می کند.

سبک مقابله ای افرادی که این طرح واره را دارند، معمولا تسلیم است. آنها به شدت مطيع دیگران هستند و نسبت به این که در مخمصه بیفتند، حساسیت زیادی نشان می دهند. این افراد احساس می کنند دیگران آنها را تهدید می کنند، هیچ کاری نمی توانند انجام دهند. 

این افراد در بسیاری از مواقع در خدمت مراجع قدرت هستند: مراجع قدرت، قوی تر و بانفوذترند، لذا فرد دارای طرحواره اطاعت مجبور است تسلیم آنها شود. افرادی که چنین طرح واره ای دارند، ترس زیادی را نیز تجربه می کنند. واقعیت این است که آنها می ترسند اگر نیازها و احساسات خود را بیان کنند، وقایع ناگواری برایشان پیش بیاید. حتی ممکن است افراد مهم زندگی شان از دست آنها عصبانی شوند، رهایشان کنند و آنها را با تنبیه، طرد و انتقاد روبرو سازند. چنین افرادی نیازها و احساسات خود را واپس زنی می کنند، نه به این دلیل که احساس می کنند باید نیازها و احساسهای خود را واپس زنی کنند، بلکه به این دلیل که مجبورند چنین کاری انجام دهند. اطاعت آنها به دلیل ارزش یا تمایل درون سازی شده برای کمک به دیگران نیست، بلکه بیشتر مبتنی بر ترس از تلافی کردن دیگران است.

آنها معتقدند بیان نیازها و احساسات به هر طریقی که باشد، غلط است. وقتی این کار را انجام می دهند، احساس شرمندگی و گناه می کنند. 

چنین افرادی ممکن است روی به رفتارهای اجتنابی بیاورند. مثلا وارد دوستی با کسی نشوند. یا ممکن است به صورت افراطی جبران رفتارهای خود را بکنند. در این صورت نافرمان و خشن می شوند.

در روابط دوستی و عاطفی به صورت زیر عمل می کنند:

•  دنبال همسر یا افراد بسیار کنترل کننده یا فرمانده هستند. (تسلیم)
•  از روابط عاطفی و اجتماعی و یا پیگیری خواسته هایش دوری می کند. (فرار)
•  روی به رفتارهای خشن می آورد و نافرمانی زیادی می کند. (حمله)

موارد زیر نشانه هایی هستند که مشخص می کنند شما تا چه میزانی در این طرحواره قرار دارید:

• احساس می کنم مجبورم از دیگران اطاعت کنم.
•  به خاطر ترس از دیگران از تصمیمات خود دوری می کنم و به تصمیمات دیگران بیشتر اهمیت می دهم.
•  به خاطر ترس از ناراحت کردن دیگران مجبور هستم کارهای آن ها را انجام دهم.
•  اجازه می دهم دیگران با روش خاص خودشان با من برخورد کنند.

کتاب طرحواره های شخصیتی

ویژگی های طرحواره اطاعت

مثل سایر طرحواره های ناسازگار این طرحواره هم شخص را در روابط عاطفی و اجتماعی بسیار متزلزل می کند و در رسیدن به هدف ها و برنامه های خود ناموفق عمل می کند. این افراد ترس زیادی نسبت به دیگران دارند و فکر می کنند باید یک منبع قدرتی باشد که به آن متوسل شوند و از آن پیروی کنند. این افراد همیشه دنبال یک مراد یا رئیس هستند تا از فرامین او پیروی کنند.

گاهی همین پیروی زیاد باعث ایجاد خشم زیادی در شخص می شود که تلاس می کند به صورت های مختلف این خشم را نشان دهد. از دیگر ویژگی های این افراد این است که به شدت نیازهای خود را سرکوب می کنند تا مبادا مورد خشم دیگران قرار گیرند. این افراد به شخص یا اشخاصی قدرت زیادی می دهند و از ترس تنبیه شدن از جانب آن ها به اطاعت از آن ها می پردازند.

در طرحواره درمانی جفری یانگ نشانه ها و ویژگی های مختلفی برای این طرحواره برشمرده می شود که بعضی از آن ها به صورت زیر بیان می شوند.

موارد زیر از پرسشنامه های طرحواره های یانگ گرفته شده اند:

• شخص بیشتر وقت ها به دیگران اجازه می دهد که طبق نظر و مرام خودشان با او برخورد کنند.
•  سخت مشتاق هست که رضایت دیگران را به دست آورد.
• دوست ندارد با دیگران صادقانه مخالفت کند.
•  تقریبا همیشه کاری می کند که از خشم دیگران دوری کند.
•  نمی تواند از حق خود دفاع کند.
• به موفقیت خود اهمیتی نمی دهد.
•  در محل کار نمی توانند تقاضای ارتقا دهد.
•  توانایی “نه” گفتن ندارد.

تله اطاعت در محل کار

شخصی که این طرحواره را دارد در محل کار تلاش زیادی می کند که رضایت بالادستی های خود را فراهم کند. این افراد تلاش می کنند که خشم دیگران را برانگیخته نکنند. دنبال ارتقای موقعیت خود نیستند و فقط می خواهند بالادستی ها راضی باشند. خشم درونی این افراد ممکن است روزی سر باز کند و فوران کندو همین خود باعث می شود که طرف موقعیت کاری خود را هم از دست بدهد.

درمان طرحواره اطاعت

راهبردهای مختلفی برای درمان طرحواره اطاعت پیشنهاد شده است که به صورت خلاصه در سه دسته: شناختی، تجربی و رفتاری خلاصه می شوند.

الف- راهبردهای شناختی

کسانی که در این طرحواره قرار دارند باید تلاش کنند در روابط کاری و عاطفی باورهای محدود کننده خود را پیدا کنند. در زیر به تعدادی از این باورها اشاره می کنیم:

• نباید دیگران را عصبانی کنم.
•  اگر حرفی بزنم یا احساساتم را بیان کنم مورد تنبیه قرار می گیرم.
• نباید کاری کنم که دیگران از دست من ناراحت شوند.
•  باید تلاش کنم تا همه را راضی نگه دارم.

یافتن این باورها در روابط اجتماعی و عاطفی باعث می شود که پی به اشتباهات خود ببریم و بدانیم برای داشتن ارتباطات بهتر نیاز به فدا کردن خود نیست. تنها باید تکنیک های برخورد با دیگران را پیدا کنیم. نکته دیگر این است که ما نمی توانیم همیشه دیگران را راضی نگه داریم.
برای رهایی از اطاعت نیاز است که برای خود ارزش هایی تعیین کنیم و زندگی خود را حول ارزش هایمان قرار دهیم. اگر چیزی برای ما باارزش است همان را نگه داریم و از آن حمایت کنیم و نگران خشم دیگران نباشیم.

این مساله برای ما با ارزش است و نباید انتظار داشته باشیم که دیگران هم همیشه راضی باشند. هر شخصی برای خود دنیایی دارد و آن ها مثل ما فکر نمی کنند.
یادتان باشد در بسیاری از موارد ما در مورد دیگران اغراق می کنیم و فکر می کنیم آن ها از دست ما ناراحت هستند، در حالی که ممکن است این گونه نباشد.

ب- راهبردهای تجربی

خشم دورنی و ترس زیاد باعث ایجاد این طرحواره می شود. یکی از راهکارهای بسیار مفید این است که تلاش کنیم خشم خود را بیان کنیم. اگر نسبت به کسی خشمی داریم باید در غیاب او خشم خود را ابراز کنیم؛ بدین صورت که روی یک صندلی بنشینیم و تصور کنیم او روبه روی ما قرار دارد و همه خشمی که داریم و جملاتی که سالها در وجودمان باقی مانده است را به او بگوییم.
تصور کنیم که او روی صندلی نشسته است و بدون سانسور حرف های خود را بزنیم تا این خشم تخلیه شود.
کار دیگر این است که به خود احترام بیشتری بگذاریم و خود را دست کم در نظر نگیریم. مهربانی با خود ما را مطمئن می سازد که قرار نیست کسی به ما آسیب برساند.

ج- راهبردهای رفتاری

• تلاش کنید از افراد زورگو دوری کنید.
•  توانایی نه گفتن را بالا ببرید.
•  روش برخورد با دیگران را یاد بگیرید که مجبور نشوید برای رضایت آن ها هر کاری کنید.

لطفا مقاله طرحواره اطاعت را برای اشخاصی که دوستشان دارید
و فکر می کنید با این طرحواره روبرو هستند ارسال کنید

نویسنده مقاله:
استاد فرزاد میر احمدی، نویسنده کتاب طرح واره ها
مدیر موسسه ذهن موفق پارسیان

برای شناخت سایر طرحواره ها به لینک زیر مراجعه نمایید:

تست طرحواره                                        انواع طرحواره