طرحواره انزوای اجتماعی

 

کسی که گرفتار این طرحواره است از ارتباط با دیگران پرهیز می‌کند و خود را تافته‌ی جدابافته می‌داند. این افراد یا به خاطر کمرویی شدید این کار ا انجام می‌دهند یا به خاطر حس بالاتر بودن و بی‌اهمیت دانستن دیگران.

نشانه‌های طرحواره‌ی انزوای اجتماعی

اگر شما هم اغلب موارد زیر را دارید ممکن است به انزوای اجتماعی گرایش داشته باشید:

• ۱- در موقعیت‌های اجتماعی خیلی کمرو هستم
• ۲- در مهمانی‌ها وجمع‌ها، احساس می‌کنم خیلی خسته کننده هستم و نمی‌دانم چه بگویم
• ۳- فکر می‌کنم دیگران از هر نظر از من بهتر هستند
• ۴- احساس می‌کنم از همه‌ی جمع‌ها کنار گذاشته‌شده‌ام
• ۵- احساس می‌کنم هیچ کس از من خوشش نمی‌آید

یکی از اصلی‌ترین نیازهای هر انسانی ارتباط با دیگران و حس امنیت است. کسی که خود را از جمع‌ها دور می‌کند به افسردگی گرایش پیدا می‌کند و بسیار اذیت می‌شود.

دو گروه از افراد ممکن است گرفتار این طرحواره شوند:

• الف- کسانی‌که در کودکی تحقیر و سرزنش شده بودند و خودشان نیز خلق و خوی کمرویی داشتند.
• ب- کسانی‌که احساس می‌کنند نسبت به دیگران باهوش‌ترند و کسی آن‌ها را درک نمی‌کند.

ویژگی‌های طرحواره‌ی انزوای اجتماعی

• ۱- از برخورد با افراد مخصوصا غریبه‌ها دوری می‌کند
• ۲- از برخورد با جنس مخالف واهمه دارد
• ۳- احساس تنهایی یا حقارت می‌کند
• ۴- از قضاوت دیگران بسیار می‌ترسد
• ۵- ممکن است به اجتماع ضربه بزند.
• ۶- ممکن است عدم عضویت اجتماعی خود را به صورت قلدری نشان دهد

ریشه‌های این طرحواره

بعضی از افراد به صورت شخصیتی گرایش به تنهایی دارند یا نمی‌دانند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کنند. ولی موارد تربیتی زیر عامل اصلی این طرحواره هستند:

• ۱- ویژگی‌های ظاهری
• ۲- خانواده‌ی متفاوت با دیگران
• ۳- تحقیر شدن و سرزنش شدن در کودکی
• ۴- داستان‌سازی های منفی از شکست‌ها و مسائل کودکی خود

کسانی که در این طرحواره هستند رفتارهای زیر را دارند:

• ۱- احساس می‌کنند با دیگران فرق دارند
• ۲- از کار یا برخورد با دیگران کناره‌گیری می‌کنند
• ۳- در جمع‌ها کم حرف هستند و از درون عصبانی هستند
• ۴- از ظاهر خود خجالت می‌کشند
• ۵- خود را با دیگران مقایسه می‌کنند
• ۶- تلاش زیادی بر پنهان کردن عیب‌های خود می‌کنند

کسانی‌که این طرحواره را دارند زود از زندگی ناامید می‌شوند و زمانی‌که کسی به آن‌ها انتقادی می‌کند از درون بسیار به هم می‌ریزند.

علائم خطر در روابط عاطفی

زمانی که خود شما یا طرف مقابلتان کارهای زیر را انجام می‌دهد به سمت این طرحواره پیش می‌روید:

• ۱- شما را به شدت تحقیر می‌کند
• ۲- در کنار او حرفی برای گفتن ندارید
• ۳- چندان تمایلی به دیدن همدیگر ندارید

به صورت کلی کسانی‌که در این طرحواره هستند چندان در ارتباطات عاطفی موفق نیستند و نمی‌دانند چگونه سر صحبت را با طرف مقابل باز کنند.

رهایی از طرحواره‌ی انزوای اجتماعی

همان گونه که در کتاب”طرحواره‌ها” ذکر کرده‌ایم راه رهایی از طرحواره‌ها شفای کودک درون، اصلاح والد ذهنی و تغییر داستان‌هایی است که در ذهن ما نقش می‌بندد.

برای رهایی از این طرحواره‌ی خاص نیاز به برنامه‎‌های زیر است:

۱- تغییر باورها و داستان‌های ذهنی

هر شخصی زمانی‌که با رویداد مثبت یا منفی‌ای روبرو می‌شود در ذهن خود داستان‌هایی درست می‌کند که با توجه به آن داستان‌ها با آن رویداد روبرو می‌شود. مثلا اگر با شخصی برخورد کند ممکن است سریعا یکی از داستان‌های زیر را بسازد:

• – او به من توهین کرد پس من خوب نیستم.
• – او در برخورد با من منظور خاصی دارد
• – او می‌داند که من بد هستم و..

شخصی که انزوای اجتماعی دارد داستان‌های منفی زیادی علیه خودش درست می‌کند. مثلا می‌گوید: من خوب نیستم، دیگران خواهند فهمید که من عیب بزرگی دارم و…

یکی از کارهای مهم برای رهایی از این طرحواره عوض کردن داستان‌های ذهنی است. شخص دارای انزوای اجتماعی در مورد رفتار دیگران قضاوت‌های زیادی می‌کند و لازم است این قضاوت‌ها را عوض کند.

۲- شفای کودک آسیب پذیر

کودکی هر شخصی برای آینده‌ی او بسیار مهم است. کسانی‌که در کودکی مورد ظلم یا تحقیر قرار گرفته‌اند همیشه آن بار منفی را به دوش می‌کشند، مگر این که بتوانند تغییری در خود ایجاد کنند. لازم است کودک درون خود را نوازش کنند و او را گرامی بدارند تا کم کم این کودک درون که نماد هیجانات ما هست به جامعه برگدد و در کنار دیگران احساس امنیت کند.

۳- تغییر الگوهای رفتاری

افرادی که انزوای اجتماعی دارند ممکن است دچار یک تنبلی ذهنی و فیزیکی شوند و نخواهند هیچ تغییری در زندگی خود ایجاد کنند. اولین کاری که در این زمینه باید انجام دهند این است که الگوهای رفتاری خود را بشناسند؛ یعنی ببینند چه رفتارهایی را در برخورد با دیگران انجام می‌دهند. سپس اقدام به تغییر این رفتارها کنند.

وقتی شخص در تله‌ی انزوا قرار می‌‌گیرد حتما باید اصول ارتباط با دیگران را یاد بگیرد؛ سعی کند با غریبه‌ها سر صحبت را باز کند، از برخورد با دیگران نترسد، از جمع‌ها کناره‌گیری نکند، توانمندی‌های خود را بشناسد و قدر آن‌ها را بداند. به صورت کلی لازم است شخص قالب‌های ارتباطی قبلی خود را بشکند.