درمان محرومیت هیجانی

7 روش برای درمان طرحواره محرومیت هیجانی

ناراحتم از اینکه کسی منو درک نمیکنه، هیچ کس منو دوست نداره، چرا کسی با من صمیمی نمیشه، همیشه فکر می کردم کسی نیست که راحت حرفامو باهاش بزنم، کاش دوست داشتنی تر بودم و جملات زیاد دیگری که در جلسات مشاوره می شنویم. همه این جملات که نشان دهنده نوعی باور هست به ما می گوید که در تله یا طرحواره محرومیت هیجانی گیر کرده ایم. در این مقاله به درمان طرحواره محرومیت هیجانی می پردازیم.

مطالعه بیشتر:  تست طرحواره یانگ 

چرا در روابط نامناسب گیر می کنیم؟

وقتی احساس صمیمیت یا دوست داشتن نمی کنیم گویی چیزی در گذشته جا گذاشته ایم و به دنبالش می گردیم. زمانی که بچه بودیم یا مورد توجه نبودیم یا ما را با دستاوردهایمان می سنجیدند. دختری کمال گرا و موفق اما ناخوشنود با من صحبت می کرد و می گفت: ” همیشه مادرم منو با بقیه مقایسه می کرد، همیشه می گفت تو باید بهترین دختر فامیل باشی، هر وقت نمره خوب می گرفتم منو تشویق می کرد، هر وقت نمراتم پایین بود به من بی توجهی می کرد و…” در این جا کودک احساس می کرد که فقط دستاوردهایش مهم هستند و خودش مهم نیست. او با این که تحصیلات عالیه دارد و شغل خوب، ولی از درون راضی نیست و خود را سرگرم کار و موفقیتهایش کرده است. در ضمن او در رابطه عاطفی هم مشکل داشت.

طرحواره محرومیت هیجانی چه عوارضی برای ما دارد؟

ما برای این نیاز اساسی خود بهای سنگینی می دهیم. بهایی به میزان از دست رفتن ارزش درونی خود و یا سرکوب کردن احساسات سالم خود.

الف- عزت نفس را کاهش می دهد، چون شخص عمیقا فکر می کند دوست داشتنی نیست

ب- باعث نارضایتی از زندگی می شود و شخص یا از جامعه دوری می کند یا با دیگران بدرفتاری می کند

ج- ممکن است شخص روی به رفتارهایی مثل ایثارگری افراطی بیاورد و برای جلب توجه دست به هر اقدامی بزند

د- ممکن است شخص برای به دست آوردن محبت از دست رفته، به گروه های ناسالم یا دوستان ناسالم جذب شود.

یکی از نیازهای اصلی ما انسان ها صمیمیت هیجانی است.

صمیمیت هیجانی

طبق نظر لینزی گیسبون صمیمیت هیجانی یعنی شما می دانید کسی را در زندگی دارید که می توانید با او راز دل خود را در میان بگذارید. وی در کتاب رهایی از محرومیت هیجانی می گوید: ” وقتی با فردی صمیمیت هیجانی دارید، در رابطه با او کاملا احساس امنیت می کنید.”

اگر در کودکی به قدر کافی مورد توجه نبودیم و در کنار والدین یا اطرافیان احساس امنیت نداشتیم، اکنون در بزرگسالی صمیمیت هیجانی ما کم می شود و در تله محرومیت هیجانی گیر می کنیم.

بعضی از والدین، از نظر هیجانی رشد نکرده اند و نمی توانند با کودک خود ارتباط سالم داشته باشند، ناگفته پیداست که این ها هم محرومیت هیجانی را از والدین به ارث برده اند. به هر حال در جایی باید این چرخه قطع شود که به نسلهای بعدی نرسد.

آقایی می گفت: ” د خانواده ما تنهایی مفرطی حکمفرما بود و هر کسی برای خودش بود و بی توجه به دیگری. اکنون گویی من در اقیانوسی از تنهایی غرق هستم.”

دختری می گفت : “با این که خانواده شلوغی داشتیم ولی کسی حواسش به من نبود و همیشه خودم را بی پناه می دیدم. اکنون هم از کسی چیزی نمی خواهم، ولی از درون احساس نیاز شدید به دیگران می کنم.”

کمبود محبت یا محرومیت هیجانی  باعث چه کارهایی می شود؟

خلا عاطفی باعث می شود:

–  کودک یا زود کار کند و خودش را از نیاز به دیگران برهاند

– زود وارد رابطه جنسی شود یا زود ازدواج کند

– خود را از همه کس و همه جا دور کند

چرا در بزرگسالی روابطی تجربه می کنیم که شبیه کودکی ما هست؟

کودک نمی داند که رفتار پدر و مادر ناسالم است، او نمی داند یکی از نیازهای طبیعی اش محبت است. به همین خاطر با این شیوه بزرگ می شود. در بزرگسالی ما به دنبال موقعیتهای آشنا هستیم. همان کارهایی را انجام می دهیم که برایمان آشنا هستند. اگر پدر و مادر از نظر احساسی ناپخته بودند ما هم به سمت افراد ناپخته گرایش پیدا می کنیم. مساله این است که مغز قدیمی ، دنبال چیزهای آشنا می گردد. ما رفتار پدر و مادر خود را در افراد دیگر برای ازدواج یا دوستی می بینیم.

دختری از دوست پسرش بسیار درخواست می کرد که بالاخره بعد از 2 سال تکلیف رابطه را مشخص کنند و ازدواج کنند ولی پسر بی توجه بود و می گفت تمایل و شرایط ازدواج را ندارد. دختر اما همچنان در این رابطه مانده بود و هر وقت بحث صمیمیت را با پسر مطرح می کرد پسر با سردی می گفت : “چرا این قدر چنین مسائلی برای تو مهم است”

وقتی دختر این موضوع را با مادرش در میان نهاد مادرش هم جانب پسر را گرفت و گفت: ” راست میگه چرا این قدر گیر میدی و هی میگی به من توجه کن”

دختر در جلسات درمانی متوجه شد که این پسر چقدر در این زمینه شبیه مادرش است. او مادر سردی داشت و انگار برای خودش پذیرفت که به سمت افراد سرد برود.

وقتی در کودکی احساس طردشدگی می کنیم، در بزرگسالی از ابراز نیازهای طبیعی خود هراس داریم، زیرا می ترسیم دیگران را به زحمت بیندازیم. در حالی که باید بدانیم همه ما برای ارضای نیازهایمان به دیگران نیاز داریم.

آیا همه کسانی که کودکی ناگواری داشتند بزرگسالی شکست خورده خواهند داشت؟

خیر. تاریخ پر است از افرادی که در خانواده های آشفته بزرگ شده بودند ولی زمانی تصمیم به تغییر گرفتند و موقعیتهای خوبی برای خود و دیگران رقم زده اند. ولی نکته جالب این است که بسیاری از این افراد علی رغم موفقیت های مختلف، ممکن است هنوز دردهای هیجانی کودکی را با خود حمل کنند و این دردها را به صورت اضطراب، دردهای جسمانی یا کابوس در خود مشاهده کنند. نکته مهم این است که شاید این افراد به صورت کشف و شهود توانسته اند از دردهای کودکی نجات یابند و گر نه این نیازهای برآورده نشده همچون ترمز سنگینی جلوی پیش رفتن آن ها را می گیرد.

کلیک کن و خودتو بشناس

تست طرحواره یانگ

بعضی افراد که به موفقیت های بزرگی دست می یابند از این موفقیتها دژ مستحکمی درست می کنند که با نیازهای هیجانی خود روبرو نشوند. ولی ممکن است ناراحتی های آن ها در قالب خوابهای ناراحت کننده یا مشکلات جسمانی یا اخلاقی خود را نشان دهد.

مطالعه بیشتر: انواع طرحواره ها

راه های رهایی از طرحواره محرومیت هیجانی

برای رهایی از محرومیت هیجانی قدمهای مهمی باید بردایم:

1- آگاهی: همین که شما دچار آشفتگی هیجانی شده اید و ناراحت هستید و دنبال راهی برای بیرون رفتن از این حال هستید، نشانه این است که پوسته ها و گره های قبلی را نمی خواهید و می خواهید تغییر کنید.

وقتی شما بدانید که بعضی از رفتارهایتان به خاطر گذشته و تله های گذشته است از این تله آگاه می شوید و هر چند هنوز اذیت می شوید ولی می دانید که پاشنه آشیلتان اینجاست.

ما باید آگاه شویم از این که تاکنون برای ارضای خود کاذب تلاش می کردیم. ما به دنبال رضایت دیگران بوده ایم و از خود گذشتیم. ما غافل بودیم از این که در درونمان کودکی نهفته است که نیاز به پذیرش و تایید از جانب خودمان دارد.

ما دنبال این بودیم که والدین را از میان دیگران برای کودک درون خود پیدا کنیم. ولی اکنون می دانیم که کودک درون ما آسیب دیده است و برای رهایی از این آسیبها نیاز است به سمتش برویم.

نیاز است که بدانیم روشهایی که تاکنون برای رهایی از این نیاز درونی به کار برده ایم به درد ما نمی خورد و ما را محروم تر از توجه و عشق می کند.

ما به عنوان یک انسان نیاز داریم مورد توجه قرار بگیریم، رشد کنیم و پذیرفته بشویم. ولی تا زمانی که این پذیرش از درون خودمان ایجاد نشود مجبوریم به فکر باج دادن به دیگران باشیم تا شاید توجهی به ما کنند.

2- به خود آسیب رسان نگاه کنید

شاید کسی در کودکی یا اکنون با رفتارها و گفتارش شما را می رنجاند. اکنون وظیفه شما است که به خود بیایید و اگر کسی به شما آسیبی رساند و شما نقش یک قربانی را بازی کرده اید، آن نقش را کنار بزنید.

ببینید خود واقعی شما چه می خواهد و دوست دارد چگونه مورد توجه قرار بگیرد.

کمی جسارت خود را بالا ببرید و اجازه ندهید قربانی شوید. هر رفتاری که شما را به سمت خود کاذبتان پیش می برد کنار بزنید.

3- از احساسات واقعی خود با خبر باشید

وقتی محرومیت هیجانی شما بالا می آید به احساسات خود توجه کنید و ببینید که چه احساسی دارید. آگاهی از احساسات و نیازهای درونی باعث می شود شما نگاهتان را از دیگران برداید و به سمت کودک درونتان بیایید. به این سمت بیایید که متوجه شوید چه نیازی دارید و احساسات شما بابت این نیازها چگونه بیان می شوند.

مطالعه بیشتر: طرحواره ی محرومیت هیجانی

4- از روابط ناسالمی که محرومیت هیجانی را تقویت می کند آگاه باشیم

وقتی محرومیت هیجانی ما فعال می شود ممکن است به افرادی شبیه موارد زیر جذب شویم:

• افراد خودشیفته: اگر جذب افراد خودشیفته می شویم و نمی خواهیم از این روابط بیرون بیاییم ممکن است در کودکی برای به دست آوردن محبت والدین دست به هر کاری می زدیم و از نیازهای خودمان می گذشتیم. در این صورت آن ها را عقل کل می دانستیم و خودمان را افراد نیازمند. اکنون که بزرگ شده ایم هم به سوی افراد خودشیفته می رویم و فکر می کنیم آن ها قدرتی دارند که می توانند ما را نجات دهند، در حالی که به خاطر نادیده گرفتن کودک درونمان اذیت می شویم.
• افراد سرد و بی توجه: چون در کودکی مورد توجه والدین قرار نمی گرفتیم، به این نتیجه رسیده بودیم که سردی آن ها به خاطر رفتار نادرست ما هست. برای جبران این سردی تلاش بیشتری می کردیم ولی چیزی به دست نیاوردیم. کم کم باور کردیم که عزیزان سرد هستند و محبت دست نایافتنی. بعدها در بزرگسالی هم با این که به شدت به افراد گرم نیاز داشتیم ولی ناخودآگاه به سوی افراد سرد کشیده می شویم که به نوعی یادآور کودکی مان است.
• افراد ضعیف و نیازمند: گاهی به خاطر این که خود را لایق دریافت عشق یا بودن با یک شخص مناسب ندانیم. در چنین مواردی به سمت افرادی می رویم که نیازمندی زیاد دارند و با نیازمندی آن ها ما احساس با ارزش بودن پیدا می کنیم. چرا که برآورده کردن نیاز های دیگران به ما موقتا حس خوب می دهد.

بر این اساس یکی از راه های رهایی از محومیت هیجانی این است که خود را از روابط نامناسب برهانیم و در همان اوایل اگر دیدیم الگوی رابطه ما مانند روابط قبلی مان است آن را بازبینی کنیم.

مطالعه بیشتر: تست طرحواره

کتاب طرحواره های شخصیتی

خرید کتاب(کلیک)

5- از توانمندی های خود آگاه باشید و در جای مناسب آن ها را بیان کنید

کسانی که محرومیت هیجانی شان فعال شده باشد خود را ناارزنده به شمار می آورند. این افراد منتظرند تا کسی بیاید و توانایی ها و استعدادهایشان را کشف کند. لیستی از توانمندی های خود را بنویسید و به این توجه کنید که در چه جاهایی می توانید این موارد را ابراز کنید.

توانمندی های خود را معتبر بشمارید و به زبان بیاورید و خود را لایق ارزش بدانید.

6- از تکنیک مشاهده گری انفصالی استفاده کنید

یکی از راه های درمان محرومیت هیجانی ، در برخورد با افرادی که ممکن است محرومیت هیجانی شما را فعال کنند، سعی کنید ابتدا آرامش خود را حفظ کنید. یعنی اول به تنفس خود توجه کنید تا آرام شوید و بتوانید کودک سالم درون خود را فعال کنید. در بسیاری از موارد آن چنان غرق در احساسات خود هستیم که نمی دانیم چه رفتاری داشته باشیم و در عین حال به راهی غیر از راه های قبلی فکر نمی کنیم.

مطالعه بیشتر: طرحواره ی وابستگی

مشاهده گری یعنی احساسات خود را مشاهده کنیم و از آن ها جدا باشیم. به جای این که غرق در احساسات باشیم و متوجه اوضاع نباشیم با توجه به احساساتمان تصمیم بگیریم.

در این مواقع مثل یک دانشمند به احساسات خود و دیگران توجه کنیم و فاصله هیجانی خود را حفظ کنیم.

تکنیکهای ذهن آگاهی در این زمینه کمک زیادی می کند.

7- روابط خود را مدیریت کنید

بعضی از روابط آسیبهای درونی ما را فعال می کنند، باید این ها را بشناسیم و خود را بیرون بکشیم. در بعضی جاها خود را درگیر نکنیم و متوجه کودک درونمان باشیم، در جاهایی هم یاد بگیریم از احساساتمان مراقبت کنیم.

اگر نیازهایمان را نادیده می گیرند، آنها را بیان کنیم و اگر نمی توانند یا نمی خواهند به نیازهای ما توجه کنند رابطه را رها کنیم.

برای درمان محرومیت هیجانی،به خودتان بگویید من دیگر آن شخص قدیمی نیستم و من نمی خواهم برای رضایت دیگران از نیازهای درونی خود بگذرم.

در ارتباطات عاطفی یا اجتماعی بر زندگی در لحظه حال متمرکز شوید و اگر ذهنتان به گذشته رفت، آن را به اکنون بیاورید.

تست طرحواره ها به شما کمک میکند تا طرحواره های شخصیتی خود را بشناسید