طرحواره رهاشدگی

تا حالا شده حس کنی همه دارن ترکت می‌کنن و تنها می‌مونی؟ یا شاید همیشه نگران این باشی که عزیزانت یه روزی رهایت کنن؟ این احساسات ممکنه نشون‌دهندهٔ چیزی به نام «طرحواره رهاشدگی» باشه. طرحواره رهاشدگی یه الگوی ذهنیه که باعث میشه فرد همیشه ترس از دست دادن و تنها موندن داشته باشه. این طرحواره می‌تونه ریشه در تجربیات کودکی داشته باشه، مثل بی‌توجهی والدین یا تجربه‌های ناخوشایند دیگه. اگه این حس‌ها برات آشناست، شاید وقتشه بیشتر در موردش بدونی و راه‌های مقابله باهاش رو یاد بگیری.

چرا همیشه احساس می‌کنم که اطرافیانم ممکنه ترکم کنن؟

آیا این ترس از رهاشدگی می‌تونه روی روابط عاطفی من تأثیر بذاره؟

چطور می‌تونم بفهمم که این احساسات ناشی از طرحواره رهاشدگی هستن؟

راه‌های مؤثر برای مقابله و درمان این طرحواره چیه؟

اگه می‌خوای بدونی چرا همیشه از تنها موندن می‌ترسی و چطور می‌تونی از این حس رها بشی، حتما این مقاله رو تا آخر بخون!

داستان زندگی سارا

سارا از بچگی همیشه حس می‌کرد که قراره تنها بمونه. وقتی پنج‌ساله بود، مادرش مجبور شد برای کار به شهر دیگه‌ای بره، و اون روزها، صدای خداحافظی مادر توی گوشش موندگار شد. هر بار که دوستی جدید پیدا می‌کرد، ناخودآگاه فکر می‌کرد که اون هم یه روزی می‌ره و ترکش می‌کنه.

سال‌ها بعد، توی یه رابطه عاطفی قرار گرفت، اما هر بار که نامزدش دیر جواب پیامش رو می‌داد، دلشوره می‌گرفت و فکر می‌کرد که اون دیگه نمی‌خواد باهاش باشه. برای همین، مدام سعی می‌کرد بیش از حد مهربون باشه، خودش رو فدا کنه و نذاره هیچ‌کس ازش دور بشه. اما درست همین ترس و وابستگی بیش‌ازحد باعث شد که نامزدش احساس خفگی کنه و ازش فاصله بگیره.

وقتی رابطه تموم شد، سارا احساس کرد که دیگه هیچ‌کس دوستش نداره. اما یه روز، توی یه جلسه مشاوره، درمانگرش بهش گفت: “مشکل تو این نیست که دوست‌داشتنی نیستی، بلکه اینه که خودت رو دوست نداری و همیشه منتظری که دیگران تو رو ترک کنن.” اون روز، برای اولین بار سارا فهمید که شاید وقتش رسیده که به خودش فرصت بده، خودش رو بپذیره و یاد بگیره که خوشبختی از درون خودش شروع می‌شه، نه از حضور دیگران.

طرحواره رهاشدگی چیست؟ علائم و علل آن

طرحواره رهاشدگی در واقع به‌طور خلاصه به احساس عدم تعلق و ترس از رها شدن توسط دیگران اشاره داره. این طرحواره می‌تونه در دوران کودکی و به دلایل مختلف مثل بی‌توجهی والدین، ترک شدن یا احساس عدم امنیت شکل بگیره. در واقع، وقتی فرد این طرحواره رو در خودش تجربه می‌کنه، ممکنه همیشه در روابطش احساس ناامنی کنه و از ترس اینکه دیگران اون رو ترک کنند، رفتارهای محافظه‌کارانه و حتی افراطی نشون بده.

علائم طرحواره رهاشدگی

این علائم می‌تونن به‌طور گسترده‌ای در افراد مختلف متفاوت باشه، ولی بعضی از رایج‌ترین علائم عبارتند از:

• ترس از ترک شدن توسط دیگران
• احساس تنهایی و بی‌پناهی حتی در میان جمع
• وابستگی زیاد به دیگران برای احساس امنیت
• ترس از عدم پذیرش و بی‌توجهی در روابط

علل طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی به‌طور کلی ناشی از تجربیات منفی در دوران کودکی یا روابط قبلی فرده. عواملی مثل:

• بی‌توجهی یا عدم محبت کافی از سوی والدین
• تجربه رهاشدگی یا طلاق والدین
• آسیب‌های عاطفی از روابط گذشته

این احساسات ممکنه در دوره‌های مختلف زندگی فرد دوباره زنده بشن و باعث ایجاد مشکلات روانی و عاطفی بشن.

دوره درمانی طرحواره رهاشدگی

برای درمان طرحواره رهاشدگی ابتدا باید این طرحواره را به صورت کامل بشناسید ما در این مقاله سعی کردیم به صورت کامل طرحواره رهاشدگی را آموزش دهیم اما فقط متن کافی  نیست باید بتوانید ارتباط تصویری بگیرید.

از این در ویدیو زیر به صورت کامل طرحواره رهاشدگی آموزش داده شده است در صورت رضایت میتوانید در بخش به خرید دوره درمانی طرحواره رهاشدگی بپردازید.

وبینار طرحواره رهاشدگی حتما این وبینار را تا انها گوش کنید و بعد ادامه مقاله را بخوانید.

 

چرا احساس رهاشدگی می‌کنید؟ بررسی دلایل عمیق‌تر این احساس

شاید شما هم از خودتون پرسیدید: چرا این احساس رهاشدگی مدام به سراغم میاد؟ چرا وقتی کسی که بهش اهمیت می‌دم از من دور میشه، دنیا برام تاریک میشه؟ اگر بخواهیم صادقانه بگیم، دلایل مختلفی می‌تونه باعث این احساس بشه که در ادامه به چندتا از مهم‌ترین‌ها اشاره می‌کنیم:

تجربه رهاشدگی در کودکی

اینکه در دوران کودکی احساس کرده باشید که والدین یا اطرافیان شما کم‌توجه بودند یا از شما دور بودند، می‌تونه ریشه اصلی طرحواره رهاشدگی باشه. اگر در این دوران حمایت عاطفی کافی دریافت نکردید، این احساس در بزرگسالی به شکل ترس از رهاشدگی ظاهر میشه. مثلا ممکنه همیشه احساس کنید که دیگران شما رو ترک می‌کنند یا هیچ‌وقت قادر به برقراری ارتباط عمیق نیستید.

رابطه‌های گذشته و شکست‌ها

رابطه‌های ناموفق یا آسیب‌های عاطفی که در گذشته تجربه کردید هم می‌تونن به این احساس دامن بزنند. ممکنه که فردی که بهش وابسته بودید، شما رو ترک کرده باشه یا حتی از رابطه به‌طور عاطفی فاصله گرفته باشه. این تجربیات باعث می‌شن که شما نسبت به روابط آینده احساس عدم اعتماد یا ترس از ترک شدن داشته باشید.

ترس از عدم پذیرش

وقتی که از کودکی یا حتی در روابط بزرگسالی این احساس رو دارید که “کافی نیستید” یا “به اندازه کافی دوست‌داشتنی نیستید”، به‌طور ناخودآگاه به سمت احساس رهاشدگی میرید. این ترس همیشه باعث میشه در روابط با دیگران، حتی اگه طرف مقابل هیچ قصد بدی نداشته باشه، احساس کنید که ممکنه در نهایت رها بشید.

کمبود احساس امنیت در روابط

در روابط عاشقانه یا حتی دوستانه، زمانی که احساس کنید هیچ‌وقت از طرف دیگران حمایت نمی‌شید یا در معرض بی‌توجهی هستید، این کمبود امنیت می‌تونه باعث بشه که این احساس رهاشدگی برای شما به یک مسئله دائمی تبدیل بشه.

چرا باید این احساس را شناسایی کنیم؟

شناسایی و درک این احساسات به شما کمک می‌کنه تا از تاثیرات منفی اون‌ها در زندگی‌تون جلوگیری کنید. وقتی متوجه بشید که این احساس ناشی از طرحواره رهاشدگیه، می‌تونید راه‌های موثری برای مقابله با اون پیدا کنید و در روابط‌تون تغییرات مثبتی ایجاد کنید.

درمان طرحواره رهاشدگی: راه‌های مؤثر برای درمان و تغییر الگوها

حالا که با مفهوم و علائم طرحواره رهاشدگی آشنا شدیم، وقتشه که درباره راهکارهای درمان این احساس صحبت کنیم. درمان طرحواره رهاشدگی، به‌ویژه در صورت تشخیص به موقع، کاملاً ممکنه و میشه از این الگوهای آسیب‌زننده خلاص شد. البته این فرایند نیاز به زمان، صبر و روش‌های علمی داره که به تدریج باعث تغییر درونی و حتی تغییر در روابط فردی می‌شه.

شناسایی الگوهای ذهنی منفی

اولین قدم در درمان طرحواره رهاشدگی، شناسایی الگوهای ذهنی منفی است. این الگوها معمولاً به‌طور ناخودآگاه در ذهن فرد ایجاد می‌شوند و به صورت فکرهایی مثل “هیچ‌کس منو دوست نداره” یا “همیشه تنها می‌مونم” در ذهن تکرار می‌شوند. برای درمان این الگوها، فرد باید به‌طور آگاهانه این تفکرات را شناسایی و به چالش بکشد. این کار معمولاً با کمک یک روانشناس یا درمانگر شناختی-رفتاری انجام می‌شود.

ترمیم روابط عاطفی گذشته

در بسیاری از موارد، طرحواره رهاشدگی ناشی از آسیب‌های عاطفی در روابط گذشته است. در این مواقع، مهمه که فرد به این روابط آسیب‌دیده نگاه دقیقی بیندازد و از آن‌ها درس بگیرد. این درمان می‌تواند شامل مشاوره فردی یا حتی خانواده‌درمانی باشه که در اون فرد با کمک متخصص، تجارب گذشته رو پردازش می‌کنه و به‌تدریج یاد می‌گیره که از این آسیب‌ها عبور کنه.

تمرین‌های تقویت اعتماد به نفس

یکی از اصلی‌ترین راه‌های درمان طرحواره رهاشدگی، تقویت اعتماد به نفس است. افراد با طرحواره رهاشدگی معمولاً به خود شک دارند و احساس می‌کنند که لیاقت روابط سالم و پایدار رو ندارند. برای از بین بردن این احساسات، افراد باید روی خودآگاهی و تقویت عزت نفس خودشون کار کنند. تمرین‌های روزانه مثل نوشتن دستاوردها، موفقیت‌ها و حتی اقدام برای روبه‌رو شدن با ترس‌ها می‌تونند بسیار مؤثر باشند.

تعامل مثبت با دیگران و تغییر روابط

درمان طرحواره رهاشدگی تنها به پردازش احساسات درونی فرد محدود نمی‌شه. روابط بیرونی و نحوه تعامل با دیگران هم اهمیت زیادی داره. اگر شما احساس می‌کنید که در روابط عاطفی یا حتی اجتماعی‌تون دچار الگوهای رهاشدگی هستید، باید سعی کنید به تدریج روابط سالم و پایداری بسازید. این روابط می‌تونند به شما اعتماد به نفس بدهند و احساسات رهاشدگی رو کاهش دهند.

رویکرد درمانی: درمان شناختی-رفتاری (CBT)

درمان شناختی-رفتاری یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان طرحواره رهاشدگی است. در این روش، فرد با کمک درمانگر، الگوهای ذهنی منفی خودش رو شناسایی و تغییر می‌ده. هدف از CBT اینه که فرد بتونه با تغییر افکار و رفتارهایش، احساسات جدیدی خلق کنه و به احساس امنیت در روابطش دست پیدا کنه.

مدیریت استرس و اضطراب

طرحواره رهاشدگی معمولاً با اضطراب و استرس شدید همراهه. بنابراین، مدیریت استرس و اضطراب از طریق تمرین‌های تنفسی، یوگا، مدیتیشن یا حتی ورزش می‌تونه به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کنه. این روش‌ها باعث می‌شن که فرد به‌طور طبیعی حس امنیت بیشتری پیدا کنه و کمتر دچار نگرانی از رهاشدگی بشه.

پذیرش و تغییر تدریجی

در نهایت، یکی از مهم‌ترین جنبه‌های درمان طرحواره رهاشدگی، پذیرش و تغییر تدریجی است. تغییر این نوع الگوهای ذهنی زمان می‌بره و باید فرد به‌طور مداوم بر این تغییرات تمرکز کنه. ممکنه ابتدا با شکست‌هایی روبه‌رو بشید، اما با پشتکار و صبر، به‌تدریج احساسات رهاشدگی کاهش پیدا می‌کنه و شما به یک فرد قوی‌تر و مستقل‌تر تبدیل می‌شید.

درمان طرحواره رهاشدگی یک فرایند زمان‌بر اما کاملاً قابل دست‌یافتنی است. شناسایی الگوهای ذهنی منفی، تقویت اعتماد به نفس، و ایجاد روابط سالم و پایدار از جمله مراحل اصلی این درمان به‌شمار می‌روند. به یاد داشته باشید که هیچ راه‌حل فوری وجود نداره، اما با آگاهی، تمرین و حمایت متخصصان، می‌توان این احساسات منفی را کاهش داد و زندگی شادتر و امن‌تری ساخت.

مطالعه بیشتر: ترس از خیانت 

تاثیر طرحواره رهاشدگی بر روابط: چگونه این احساس به ارتباطات شما آسیب می‌زند؟

حالا که با طرحواره رهاشدگی و راه‌های درمان آن آشنا شدیم، وقتشه که به تاثیرات این احساس بر روابط انسانی بپردازیم. این طرحواره به‌طور مستقیم می‌تونه کیفیت روابط شما، چه در حوزه خانوادگی، دوستانه و چه در روابط عاشقانه، تحت تأثیر قرار بده. در حقیقت، افراد با طرحواره رهاشدگی بیشتر از دیگران در معرض ترس از ترک شدن هستند و این ترس ممکنه باعث ایجاد مشکلات متعددی در روابط‌شون بشه.

وابستگی شدید به دیگران

یکی از بارزترین آثار طرحواره رهاشدگی، وابستگی زیاد به دیگران برای احساس امنیت است. وقتی فرد از این طرحواره رنج می‌برد، معمولاً احساس می‌کنه که برای حفظ ارتباطش باید همه‌چیز رو فدای طرف مقابل کنه. این نوع وابستگی می‌تونه باعث ایجاد روابط ناسالم بشه و فشار زیادی روی طرف مقابل وارد کنه. در نتیجه، نه‌تنها فرد احساس راحتی نمی‌کنه، بلکه طرف مقابل هم ممکنه از این وابستگی بیش از حد ناراحت بشه.

ترس از ترک شدن و کنترل‌گری

افرادی که طرحواره رهاشدگی دارند، معمولا از ترس ترک شدن، رفتارهای کنترل‌گرانه‌ای از خود بروز می‌دهند. این ترس می‌تونه باعث بشه که فرد به‌شدت سعی کنه که کنترل روابطش رو به‌دست بگیره، حتی اگر این کنترل به ضرر خودش یا دیگران باشه. برای مثال، ممکنه بخواد دائم گوشی همسرش رو چک کنه یا دائماً از او بپرسه که کجا بوده. این رفتارها در بلندمدت به قطع روابط و حتی از دست دادن اعتماد بین طرفین منجر می‌شود.

احساس بی‌ارزشی در روابط عاطفی

افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی ممکنه احساس کنن که “کافی نیستند” یا اینکه شایسته محبت و توجه دیگران نیستند. این حس از بی‌ارزشی می‌تواند باعث شود که آن‌ها در روابط عاطفی و عاشقانه احساس ناخوشایندی داشته باشند. ممکنه همیشه در ذهنشان این فکر بچرخد که طرف مقابل به اندازه کافی به آن‌ها علاقه‌مند نیست و همین باعث ایجاد شک و تردیدهای بی‌مورد می‌شود.

کاهش روابط اجتماعی و انزوا

یکی از نتایج منفی طرحواره رهاشدگی، کاهش ارتباطات اجتماعی است. افراد با این طرحواره ممکنه از ترس اینکه دیگران آن‌ها را ترک کنند یا ناراحت شوند، از برقراری روابط جدید جلوگیری کنند. در نهایت، این امر می‌تواند منجر به انزوای اجتماعی و احساس تنهایی شود که بر وضعیت روانی فرد تاثیر منفی می‌گذارد.

اعتماد به دیگران در طول زمان

افراد با طرحواره رهاشدگی معمولاً به سختی می‌توانند به دیگران اعتماد کنند. این عدم اعتماد می‌تواند در روابط عاشقانه، خانوادگی یا حتی دوستی‌ها مشکل ایجاد کند. به عنوان مثال، حتی وقتی کسی تلاش می‌کند که به آن‌ها نزدیک شود یا محبت کند، فرد مبتلا به طرحواره رهاشدگی ممکن است این محبت‌ها را رد کند یا به آن‌ها شک کند. این مسأله باعث می‌شود که روابط به‌طور طبیعی نتوانند رشد کنند و فرد نتواند از آن‌ها لذت ببرد.

انتظارات غیرواقعی از روابط

افرادی که تحت تاثیر طرحواره رهاشدگی هستند، اغلب انتظارات غیرواقعی از روابط دارند. ممکن است آن‌ها به‌طور ناخودآگاه از شریک عاطفی‌شان انتظار داشته باشند که همواره در کنارشان باشد و نیازهای عاطفی‌شان را به‌طور کامل برآورده کند. این انتظارات می‌تواند فشار زیادی روی روابط وارد کند و باعث ایجاد تنش‌های غیرضروری شود.

چرخه منفی در روابط: از ترس به انزوا

وقتی که فرد با طرحواره رهاشدگی دائماً احساس می‌کند که دیگران او را ترک می‌کنند، ممکن است به تدریج از افراد دیگر دوری کند. این نوع رفتار باعث می‌شود که فرد در نهایت از ترس ترک شدن، خودش روابط را قطع کند. این چرخه منفی می‌تواند به دام افتادن در یک وضعیت تکراری و بی‌پایان منجر شود، جایی که فرد نه تنها از ترک شدن می‌ترسد، بلکه عملاً خود را از دیگران جدا می‌کند.

چگونه می‌توان از این تاثیرات منفی جلوگیری کرد؟

برای اینکه این تأثیرات منفی بر روابط کم‌تری داشته باشه، افراد باید به‌طور مداوم بر تقویت مهارت‌های ارتباطی، مدیریت احساسات و رفع ترس‌های درونی کار کنند. مشاوره زوجین، درمان‌های شناختی-رفتاری و کار بر روی خودآگاهی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود روابط کمک کند و به کاهش اثرات طرحواره رهاشدگی کمک نماید.

راه‌های پیشگیری از شکل‌گیری طرحواره رهاشدگی در دوران کودکی

طرحواره رهاشدگی ممکنه ریشه در تجربیات دوران کودکی داشته باشه. بسیاری از الگوهای ذهنی که در بزرگسالی به‌عنوان احساسات رهاشدگی بروز می‌کنند، در دوران کودکی شکل می‌گیرند. بنابراین، پیشگیری از ایجاد این طرحواره از همان ابتدای زندگی می‌تونه نقش بسیار مهمی در سلامت روانی فرد در آینده داشته باشه. در این بخش، به راه‌های پیشگیری از شکل‌گیری طرحواره رهاشدگی در دوران کودکی می‌پردازیم.

ایجاد محیط امن و حمایت‌گر در خانواده

خانواده به عنوان اولین محیط اجتماعی که کودک در آن رشد می‌کنه، نقش مهمی در شکل‌گیری احساس امنیت و تعلق دارد. یکی از کلیدی‌ترین عواملی که می‌تواند از شکل‌گیری طرحواره رهاشدگی پیشگیری کند، تأمین امنیت عاطفی کودک است. والدین باید به نیازهای عاطفی فرزند خود توجه کنند و احساس تعلق و امنیت را در کودک ایجاد کنند. این موضوع به کودکان کمک می‌کنه تا در بزرگسالی با اعتماد به نفس بیشتری وارد روابط بشن و از احساس رهاشدگی رنج نبرند.

محبت و توجه مستمر به کودک

کودکان برای رشد صحیح نیاز دارند که محبت و توجه مستمر دریافت کنند. اگر کودک احساس کند که در لحظات بحرانی و مهم زندگی، والدینش کنار او هستند و به او توجه دارند، احتمال کمتری دارد که احساس رهاشدگی پیدا کند. این توجه باید هم در مواقع شاد و هم در مواقع سخت و استرس‌زا به کودک داده شود. کودکانی که از والدین‌شان محبت و توجه کافی می‌بینند، در بزرگسالی روابط امن و سالمی خواهند داشت.

آموزش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی

کودکان نیاز دارند که مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را از دوران کودکی یاد بگیرند تا در روابط آینده خود دچار مشکل نشوند. مهارت‌هایی مثل ابراز احساسات، حل تعارضات، و توانایی جلب حمایت از دیگران می‌توانند کمک کنند که کودک در بزرگسالی احساس رهاشدگی نداشته باشد. والدین می‌توانند با آموزش این مهارت‌ها به فرزندشان، اعتماد به نفس و مهارت‌های ارتباطی او را تقویت کنند.

مدیریت و بیان احساسات

یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از شکل‌گیری طرحواره رهاشدگی، آموزش مدیریت و بیان صحیح احساسات به کودک است. وقتی کودک یاد می‌گیرد که چگونه احساسات خود را شناسایی و بیان کند، به‌ویژه احساساتی مانند ترس از رهاشدگی، می‌تواند این احساسات را به‌درستی مدیریت کند. این آموزش باعث می‌شود که کودک در مواجهه با تنهایی یا مشکلات، از احساسات منفی و آسیب‌زننده دوری کند و به دنبال راه‌حل‌های مثبت برود.

حمایت از استقلال کودک

اگرچه محبت و توجه والدین برای رشد سالم کودک ضروری است، اما استقلال کودک هم از اهمیت زیادی برخوردار است. والدین باید به کودکان فرصت دهند تا مهارت‌های حل مسئله، اعتماد به نفس و استقلال را یاد بگیرند. به‌عنوان مثال، دادن مسئولیت‌های کوچک به کودک و تشویق او به انجام کارهای فردی، به او کمک می‌کند تا احساس کند که به‌طور مستقل و بدون نیاز به حمایت دائم دیگران می‌تواند با مشکلات مواجه شود. این احساس استقلال در آینده به کاهش ترس از رهاشدگی کمک می‌کند.

مدیریت اختلافات و الگوهای رفتاری سالم

یکی از عوامل مهمی که در شکل‌گیری طرحواره رهاشدگی تاثیرگذار است، نحوه برخورد والدین با مشکلات و اختلافات است. کودکان به‌طور ناخودآگاه از نحوه تعامل والدین با مشکلات و کشمکش‌ها الگوبرداری می‌کنند. بنابراین، والدین باید رفتارهای سالمی را در برابر مشکلات و اختلافات نشان دهند. این رفتارها شامل شنیدن یکدیگر، احترام به احساسات یکدیگر و تلاش برای حل مسالمت‌آمیز مشکلات می‌شود. چنین الگوهایی به کودک می‌آموزند که روابط سالم بر پایه احترام و تعامل سازنده شکل می‌گیرد، نه ترس از رهاشدگی و ترک شدن.

پیشگیری از طلاق و مشکلات جدی در روابط والدین

یکی از عواملی که می‌تواند طرحواره رهاشدگی را در کودکان ایجاد کند، طلاق والدین یا مشکلات جدی در روابط زوجین است. این مسائل می‌توانند به کودک احساس عدم امنیت و عدم تعلق بدهند. در صورتی که والدین در شرایطی مانند طلاق یا بحران‌های جدی قرار دارند، بهتر است از مشاوره خانواده استفاده کنند تا از ایجاد آسیب‌های عاطفی در کودک جلوگیری کنند.

پیشگیری از طرحواره رهاشدگی در دوران کودکی نیازمند تلاش مستمر و آگاهانه از سوی والدین است. ایجاد محیط امن، محبت و توجه مستمر، آموزش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی، و تقویت استقلال کودک، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند کمک کنند تا کودک در آینده با احساس رهاشدگی و مشکلات روانی مرتبط با آن روبرو نشود. والدین باید به‌طور هوشمندانه و با دقت به نیازهای عاطفی فرزند خود توجه کنند تا از بروز آسیب‌های عاطفی در دوران بزرگسالی جلوگیری کنند.

مطالعه بیشتر: راه های درمان طرحواره وابستگی 

طرحواره رهاشدگی و تاثیر آن بر سلامت روان: چه ارتباطی وجود دارد؟

حالا که با طرحواره رهاشدگی و تأثیرات آن بر روابط آشنا شدیم، نوبت به بررسی تاثیرات آن بر سلامت روان می‌رسه. این طرحواره می‌تونه مشکلات جدی روانی ایجاد کنه و به‌طور غیرمستقیم به بروز اضطراب، افسردگی، و سایر اختلالات روانی منجر بشه. در این بخش به طور مفصل بررسی می‌کنیم که طرحواره رهاشدگی چه اثراتی بر سلامت روان افراد می‌گذارد و چگونه می‌توان از این اثرات جلوگیری کرد.

افزایش اضطراب و استرس

یکی از رایج‌ترین اثرات طرحواره رهاشدگی، افزایش اضطراب و استرس است. افرادی که این طرحواره را دارند، به طور مداوم از ترس رهاشدگی و ترک شدن توسط دیگران رنج می‌برند. این ترس می‌تواند به صورت دائمی استرس را در زندگی آن‌ها ایجاد کند و باعث شود که فرد همیشه در حالت آماده‌باش قرار داشته باشد. این نوع استرس می‌تواند به مرور زمان به اضطراب مزمن تبدیل شود که تأثیرات منفی بر عملکرد روزانه و روابط فرد خواهد گذاشت.

افسردگی و احساس بی‌ارزشی

افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی معمولاً احساس می‌کنند که به اندازه کافی خوب نیستند و از دیگران کمتر محبت و توجه دریافت می‌کنند. این احساس می‌تواند به افسردگی منجر شود، زیرا فرد به طور مداوم به خود شک می‌کند و احساس بی‌ارزشی می‌کند. این نوع افسردگی معمولاً با ناتوانی در برقراری ارتباط و کاهش تمایل به برقراری روابط اجتماعی همراه است.

اختلالات در روابط بین فردی

طرحواره رهاشدگی باعث می‌شود که فرد نتواند به راحتی به دیگران اعتماد کند و ممکن است روابط سطحی و ناسالمی برقرار کند. این عدم اعتماد به دیگران می‌تواند به مرور زمان باعث آسیب‌های عاطفی و کاهش کیفیت روابط فردی شود. افرادی که طرحواره رهاشدگی دارند، ممکن است همواره به دنبال تأیید و محبت از دیگران باشند و در برابر بی‌توجهی یا رفتارهای سرد واکنش‌های شدید نشان دهند.

مشکلات در ارتباطات عاطفی و زناشویی

طرحواره رهاشدگی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی در روابط عاشقانه و زناشویی شود. این افراد به‌دلیل ترس از ترک شدن، ممکن است رفتارهای کنترل‌گرانه‌ای از خود بروز دهند یا وابستگی شدید به شریک زندگی خود پیدا کنند. این نوع وابستگی می‌تواند باعث تنش در رابطه شده و ارتباطات عاطفی را تضعیف کند. در نتیجه، روابط به‌جای اینکه حمایت‌گر و محبت‌آمیز باشند، به روابط وابسته و فشارآور تبدیل می‌شوند.

اختلالات اضطرابی و فوبیا

افرادی که طرحواره رهاشدگی دارند، ممکن است در شرایطی که احساس کنند در خطر رهاشدگی هستند، دچار حملات اضطرابی و حتی فوبیا شوند. برای مثال، ممکن است از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی یا روابط جدید خودداری کنند، زیرا از اینکه کسی آن‌ها را ترک کند یا نادیده بگیرد، می‌ترسند. این ترس‌ها می‌توانند به فوبیای اجتماعی یا حتی اختلالات اضطرابی تعمیم پیدا کنند.

ناتوانی در ابراز احساسات و ترس از آسیب دیدن

افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی معمولاً نمی‌توانند احساسات خود را به درستی بیان کنند. این مشکل به این دلیل است که آن‌ها از آسیب دیدن یا ترک شدن می‌ترسند. این عدم توانایی در بیان احساسات می‌تواند باعث ایجاد مشکلات در برقراری ارتباطات عاطفی و اجتماعی شود. علاوه بر این، ترس از آسیب دیدن ممکن است منجر به انزوای فرد شود که خود به خود عامل تشدید مشکلات روانی می‌گردد.

مطالعه بیشتر: طرحواره رهاشدگی چیست 

افزایش خطر مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر

در برخی موارد، افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی برای مقابله با احساسات منفی ناشی از این طرحواره، ممکن است به رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد مخدر، الکل یا حتی خودزنی پناه ببرند. این رفتارها ممکن است به‌طور موقت احساس راحتی و فرار از اضطراب را ایجاد کنند، اما در بلندمدت باعث مشکلات جدی‌تر روانی و جسمی خواهند شد.

چگونه می‌توان از تاثیرات منفی طرحواره رهاشدگی بر سلامت روان جلوگیری کرد؟

برای مقابله با اثرات منفی طرحواره رهاشدگی و حفظ سلامت روان، اقدامات زیر می‌توانند مؤثر باشند:

• درمان شناختی-رفتاری (CBT): این نوع درمان می‌تواند به افراد کمک کند تا افکار منفی و بی‌پایه خود را شناسایی و اصلاح کنند و به‌تدریج ترس از رهاشدگی را کاهش دهند.
• مشاوره روانشناسی و درمان فردی: کار با یک روانشناس می‌تواند به فرد کمک کند تا ریشه‌های طرحواره رهاشدگی را شناسایی کند و ابزارهای مؤثری برای مدیریت اضطراب و احساسات منفی یاد بگیرد.
• تقویت روابط اجتماعی سالم: برقراری روابط سالم با دوستان و خانواده می‌تواند به فرد کمک کند تا احساس تعلق و امنیت بیشتری داشته باشد.
• ورزش و مراقبه: فعالیت‌های فیزیکی و ذهنی مانند یوگا، مدیتیشن و تمرین‌های تنفسی می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب و تقویت سلامت روان کمک کنند.

طرحواره رهاشدگی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت روان افراد بگذارد و به مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، اختلالات در روابط و حتی رفتارهای پرخطر منجر شود. شناسایی این طرحواره و استفاده از روش‌های درمانی مناسب می‌تواند به افراد کمک کند تا از تأثیرات منفی آن جلوگیری کنند و زندگی روانی سالم‌تری داشته باشند. این درمان‌ها و اقدامات پیشگیرانه می‌توانند از همان ابتدا به کاهش اثرات منفی طرحواره رهاشدگی کمک کرده و مسیر بهبودی را برای فرد هموار کنند.

چگونه با طرحواره رهاشدگی مواجه شویم و آن را تغییر دهیم؟ راهکارهای عملی برای بهبود

طرحواره رهاشدگی می‌تواند چالش‌های زیادی در زندگی روزمره به وجود بیاورد، اما خوشبختانه با روش‌ها و تکنیک‌های علمی و عملی می‌توان این الگوهای ذهنی را تغییر داد و از تاثیرات منفی آن کاست. در این بخش، به راهکارهای عملی و مؤثر برای مقابله با طرحواره رهاشدگی پرداخته و نشان خواهیم داد چگونه می‌توان این احساسات را مدیریت کرده و بهبود بخشید.

شناسایی و آگاهی از طرحواره رهاشدگی

اولین قدم در مقابله با طرحواره رهاشدگی، شناسایی آن است. افراد معمولاً به‌طور ناخودآگاه به این احساسات دچار می‌شوند، بنابراین آگاهی از وجود این الگوهای ذهنی و شناسایی آن‌ها به عنوان اولین گام بسیار مهم است. برای این کار، فرد باید به رفتارها و واکنش‌های خود دقت کند و به خود بگوید که آیا دچار ترس از ترک شدن یا احساس رهاشدگی است؟ با شناسایی این احساسات، فرد می‌تواند در مسیر بهبود قدم بردارد.

چالش با افکار منفی و غیرمنطقی

افراد مبتلا به طرحواره رهاشدگی معمولاً افکار منفی و غیرمنطقی دارند که باعث تقویت این احساسات می‌شود. مثلاً ممکن است به‌طور مداوم به خود بگویند “هیچ‌کس مرا دوست ندارد” یا “همه مرا ترک خواهند کرد”. درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند در این زمینه کمک کند. در این روش، فرد یاد می‌گیرد که این افکار را شناسایی کرده و به‌طور منطقی آن‌ها را به چالش بکشد. با تغییر این افکار منفی به افکار مثبت و منطقی‌تر، احساس رهاشدگی کاهش می‌یابد.

تقویت خودآگاهی و خودمراقبتی

برای تغییر طرحواره رهاشدگی، فرد باید یاد بگیرد که به خود بیشتر توجه کند و به نیازهای عاطفی خود پاسخ دهد. خودآگاهی می‌تواند به فرد کمک کند تا بفهمد که چه زمانی به حمایت و محبت نیاز دارد و چگونه می‌تواند آن را از منابع دیگر (دوستان، خانواده، یا درمانگران) دریافت کند. همچنین خودمراقبتی، شامل فعالیت‌هایی مانند ورزش، یوگا، و مدیتیشن می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات منفی را کاهش داده و به‌طور کلی احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد.

ایجاد روابط سالم و تعادل در وابستگی‌ها

افرادی که از طرحواره رهاشدگی رنج می‌برند، به‌طور معمول روابط خود را تحت فشار قرار می‌دهند و ممکن است به وابستگی‌های شدید دچار شوند. یکی از راه‌های مقابله با این طرحواره، ایجاد روابط سالم و متعادل است. به‌جای وابستگی زیاد به دیگران، فرد باید یاد بگیرد که از ارتباطات خود لذت ببرد و در عین حال استقلال خود را حفظ کند. این موضوع می‌تواند به بهبود روابط و کاهش ترس از رهاشدگی کمک کند.

تمرین مهارت‌های اجتماعی و حل تعارضات

افراد با طرحواره رهاشدگی معمولاً در روابط خود با دیگران دچار مشکلاتی هستند و نمی‌توانند به‌راحتی به دیگران اعتماد کنند. یکی از روش‌های مؤثر در درمان این طرحواره، تمرین مهارت‌های اجتماعی و توانایی حل تعارضات است. فرد باید یاد بگیرد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند، نیازهای خود را بیان کند و در مواقع بحرانی، راه‌حل‌های سازنده پیدا کند. این مهارت‌ها می‌توانند به فرد کمک کنند تا در روابط خود احساس امنیت بیشتری پیدا کند.

درمان‌های روان‌شناختی: مشاوره و درمان فردی

مشاوره روان‌شناختی و درمان فردی می‌توانند به طور قابل توجهی به تغییر طرحواره رهاشدگی کمک کنند. درمانگران می‌توانند به فرد کمک کنند تا ریشه‌های این احساسات را شناسایی کند و از تکنیک‌های مختلف درمانی (مانند درمان شناختی-رفتاری یا درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد) برای بهبود وضعیت استفاده کنند. مشاوره همچنین به فرد این فرصت را می‌دهد که در محیطی امن و حمایتگر احساسات خود را بیان کرده و راه‌حل‌های کاربردی برای حل مشکلات خود پیدا کند.

پذیرش تغییر و پذیرش احساسات

یکی از مراحل مهم در مقابله با طرحواره رهاشدگی، پذیرش تغییرات و احساسات جدید است. تغییر این الگوها به زمان و تلاش نیاز دارد، اما فرد باید با پذیرش اینکه تغییر یک فرایند تدریجی است، به مسیر بهبود خود ادامه دهد. پذیرش احساسات، به‌ویژه احساسات ناخوشایند، یکی از کلیدهای موفقیت در این فرآیند است. فرد باید یاد بگیرد که با احساسات منفی خود به‌طور سالم و منطقی برخورد کند و به خود اجازه دهد که رشد کند.

تقویت مهارت‌های مقابله با استرس

کاهش سطح استرس می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش احساس رهاشدگی داشته باشد. تمرین‌های روزانه برای مدیریت استرس، مانند تنفس عمیق، یوگا، مدیتیشن و ورزش منظم، می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات ترس و اضطراب ناشی از رهاشدگی را کاهش دهد. این مهارت‌ها همچنین به فرد این امکان را می‌دهند که در مواجهه با موقعیت‌های سخت، به جای واکنش‌های هیجانی، با آرامش و منطق رفتار کند.

نتیجه گیری

مقابله با طرحواره رهاشدگی و تغییر آن نیازمند زمان، آگاهی، و تمرین مداوم است. شناسایی این الگوها، چالش با افکار منفی، تقویت خودآگاهی، ایجاد روابط سالم و استفاده از درمان‌های روان‌شناختی از جمله راه‌های مؤثر برای بهبود وضعیت افراد مبتلا به این طرحواره است. با پیگیری این روش‌ها و استفاده از حمایت‌های لازم، افراد می‌توانند احساس رهاشدگی را کاهش داده و به روابط سالم‌تر و زندگی روانی پربارتری دست یابند.

 

طرحواره رهاشدگی چیست؟

رهاشدگی یکی از طرحواره‌ها یا تله‌های ذهنی است که باعث می‌شود شخص احساس کند هر لحظه ممکن است ترس از دست دادن طرف مقابلش را داشته باشد و یا احساس کند طرف مقابل در کنارش نیست.

اگر کسی در تله‌ رهاشدگی بیفتد، آرامش درونی‌اش به هم می‌ریزد و هر وقت کسی حرفی خلاف میلش به او بزند حس طردشدگی پیدا می‌کند.

وقتی شخص تله رهاشدگی دارد، احساس می کند از طرف افراد مهم زندگی رها شده است. او دائم ترس این را دراد که رها شود و در تنهایی بماند. به همین خاطر این طرحواره را طرحواره طرد و رهاشدگی هم می گویند. 

• معمولا نگران از دست دادن اطرافیان است و فکر می‌کند طرف مقابل دیر یا زود او را رها می‌کند
• از چنین جملاتی زیاد استفاده می‌کند: من تنهام، هیچ کس کنارم نیست، از تنهایی می‌ترسم و…
• در روابط عاطفی بی‌ثبات است و دقیقا نمی‌داند که آیا با طرف مقابل بماند یا خیر
• طرف مقابل او زیاد در دسترسش نیست
• به خاطر ترس از دست دادن طرفق مقابل ممکن است وقتی رابطه در حال شکل‌گیری است خود را کنار بکشد.

 

مطالعه بیشتر: تست طرحواره یانگ