طرحواره رهاشدگی

این مقاله در مورد طرحواره رهاشدگی یا آن گونه که مصطلح است تله رهاشدگی. نشانه ها و راهکارهای درمان آن را نیز بر اساس مدل طرحواره درمانی توضیح می دهم.

تله رهاشدگی

• آیا ترس از دست دادن طرف مقابل را داریم؟
• آیا نگران از دست دادن طرف مقابل خود هستید؟
• آیا طرف مقابل شما زیاد در دسترس شما نیست؟
• آیا به خاطر ترس از طرد شدن از یک رابطه‌ی صمیمانه فرار می‌کنید؟

پاسخ مثبت به هر کدام از سئوالات بالا نشان دهنده‌ی این است که در تله یا طرحواره‌ رهاشدگی قرار گرفته اید. برای اطلاع از طرحواره های خود می توانید همین الان تست طرحواره ها را به صورت آنلاین انجام دهید:

 طرحواره رهاشدگی چیست؟

رهاشدگی یکی از طرحواره‌ها یا تله‌های ذهنی است که باعث می‌شود شخص احساس کند هر لحظه ممکن است ترس از دست دادن طرف مقابلش را داشته باشد و یا احساس کند طرف مقابل در کنارش نیست.

اگر کسی در تله‌ رهاشدگی بیفتد، آرامش درونی‌اش به هم می‌ریزد و هر وقت کسی حرفی خلاف میلش به او بزند حس طردشدگی پیدا می‌کند.

وقتی شخص تله رهاشدگی دارد، احساس می کند از طرف افراد مهم زندگی رها شده است. او دائم ترس این را دراد که رها شود و در تنهایی بماند. به همین خاطر این طرحواره را طرحواره طرد و رهاشدگی هم می گویند. 

• معمولا نگران از دست دادن اطرافیان است و فکر می‌کند طرف مقابل دیر یا زود او را رها می‌کند
• از چنین جملاتی زیاد استفاده می‌کند: من تنهام، هیچ کس کنارم نیست، از تنهایی می‌ترسم و…
• در روابط عاطفی بی‌ثبات است و دقیقا نمی‌داند که آیا با طرف مقابل بماند یا خیر
• طرف مقابل او زیاد در دسترسش نیست
• به خاطر ترس از دست دادن طرفق مقابل ممکن است وقتی رابطه در حال شکل‌گیری است خود را کنار بکشد.

ریشه‌های طرحواره رهاشدگی

بعضی از افراد به صورت ژنتیکی این گونه هستند ولی بیشتر افراد بنا به دلایل زیر دچار تله رهاشدگی می‌شوند:

• فوت یکی از افراد نزدیک خانواده در زمان کودکی
• بیماری مادر و ترس از دست دادن او
• دعوای پدر و مادی در کودکی
• بی‌ثباتی والدین
• مادر شاغل و کم توجه

هر چند هر کدام از موارد فوق می‌توانند منجر به شکل‌گیری طرحواره‌ رهاشدگی شوند، ولی ممکن است شخصی با داشتن تمام شرایط فوق باز هم هیچ نشانه‌ای از رهاشدگی نداشته باشد. بر این اساس آن‌چه مهم است بدانیم این است که نهایتا تصمیم خود شخص است که او را دارای یک مشکل می‌کند یا از مشکل می‌رهاند.

رهاشدگی در روابط عاطفی

کسی که در روابط عاطفی خود در رهاشدگی باشد از یک رابطه‌ی سالم محروم می‌شود و ممکن است روابط ناپایدار داشته باشد یا همیشه نگران قهر و آشتی طرف مقابل باشد.

در زیر برخی از علائم خطر که نشان می‌دهد شخصی در روابط عاطفی‌اش دچار طرحواره رهاشدگی شده است را بیان می‌کنیم.

در کارگاه های موسسه ذهن موفق به وفور دختران و پسرانی می بینیم که در رابطه عاطفی خود احساس طردشدگی می کنند. این افراد یا به سمت افراد بی توجه می روند، یا خودشان به دیگران بی توجه هستند. دلیل این که چنین رفتاری دارند این است که گویی در ذهن آن ها چنین چیزی نقش بسته است که دیگران تو را رها می کنند.

در کتاب طرحواره های شخصیتی بیان کرده ام که وقتی درون یک طرحواره هستیم به آن عادت می کنیم و گویی نمی خواهیم نقطه امن خود را رها کنیم.

مطالعه بیشتر:  انواع طرحواره ها: شناخت طرحواره ها

خرید کتاب طرحواره های شخصیتی

علائم خطر در روابط عاطفی

در صورتی که در رابطه عاطفی تان موارد زیر به صورت برجسته ای وجود دارد فکری کنید. شاید بهتر باشد خودتان تصمیم بگیرید تمامش کنید:

• چنان‌چه رابطه‌ی شما بلاتکلیف باشد
• طرف مقابل زیربار تعهد نمی‌رود و مدت‌هاست که او را ترک نمی‌کنید یا فکری برای خود نمی‌کنید
• طرف خیلی در دسترس نیست
• رابطه‌ی شما بسیار بی‌ثبات است
• طرف مقابل از بودن با شما دچار تردید است.

در میان آرکتایپ های شخصیتی افرادی مثل آرکتایپ دیمیتر، آرکتایپ پرسفون، آرکتایپ هفاسیتوس و آرکتایپ آرس بیشترین احتمال را دارند که به تله رهاشدگی بیفتند. 

درمان طرحواره رهاشدگی

کسی که دچار تله رهاشدگی شده‌است باید برای رهایی از طرحواره رهاشدگی بر موارد زیر کار کند:

• باورهایی که او را به رهاشدگی سوق می‌دهد اصلاح کند
• از آن‌جایی که در کودکی مورد توجه قرار نگرفته بود باید کمبودهای عاطفی آن زمان را جبران کند
• رفتارهای خود را مورد توجه قرار دهد و اگر در تله رهاشدگی قرار گرفته است آن رفتارها را عوض کند

شناخت انواع طرحواره های ناسازگار

شخص رهاشده باورهای زیر را دارد:

• نزدیکانم دیر یا زود من را رها می‌کنند
• من نهایتا تنها می‌شوم
• هیچ کس در کنار من نیست
• هیچ کس به من کمک نمی‌کند
• همیشه عزیزانم دور از دسترسم بوده‌اند.

یکی از کارهای مهم این است که به خود بقبولانیم که این باورها نادرست هستند و در اصل ما این باورها را انتخاب کرده‌ایم.
به جای این باورهای نامناسب باید باورهای زیر را در خود تقویت کرد:

• من صاحب کسی نیستم که بخواهد رهایم کند
• حتی اگر کسی من را رها کند باز هم من خودم را دوست دارم
• روش‌هایی یاد خواهم گرفت که با افراد ارتباط بهتری داشته باشم
• روش‌های ارتباط با طرف مقابل ر ا یاد خواهم گرفت که ارتباطات بهتری داشته باشم.

مطالعه بیشتر: رهایی از طرحواره رهاشدگی

باز والدینی کنیم

در کتاب“طرحواره‌های شخصیتی” بیان کرده‌ام که شخص رهاشده نیاز به والد درونی قوی‌ای دارد که او را حمایت کند. این امر را بازوالدینی می‌گویند.

اگر در کودکی آن‌گونه که نیاز بود کودکی نکرده بودیم و یا مورد حمایت قرار نگرفته بودیم اکنون نیاز است کودک درونی خود که یادگار دوران کودکی خودمان است را نوازش کنیم و غم‌های کودکی را از او دور کنیم. در کتاب طرحواره‌ها به این مورد شفای کودک آسیب‌پذیر گفته‌ایم.

برای این منظور باید بیشتر به خود محبت کنیم، خود را با همین شرایط که هستیم قبول کنیم، با کودک درونمان صحبت کنیم و او را مورد لطف قرار دهیم، اگر اشتباهی مرتکب شده‌ایم آن را بپذیریم و خود را سرزنش نکنیم.

علاوه بر این موارد باید سرزنش‌های ذهنی خود را بشناسیم و آن‌ها را اصلاح کنیم. در اصل باید والد مهربانی برای خود باشیم تا در روابط عاطفی دنبال یک والد نگردیم

رفتار خود را تغییر دهیم

اگر وارد رابطه‌ای شدیم که احساس می‌کنیم طرف مقابل تعهد ندارد، مسئولیت پذیر نیست، برای بودن با ما تردید دارد، به ما بی‌محلی می‌کند یا تکلیف ما را مشخص نمی‌کند در این صورت خود ما وارد صحنه شویم و تکلیف رابطه را خودمان مشخص کنیم.

کار مهم دیگری که باید انجام دهیم این است که دنبال افراد سرد، بی‌توجه یا بی‌تعهد نباشیم.

مهمتر از همه به دنبال ارزش های زندگی خود باشیم. عزت نفس خود را تقویت کنیم. مهارت های جدید یاد بگیریم و…