زوج درمانی راه حل محور

زوج درمانی راه حل محور

درمان راه حل محور و زوج درمانی راه حل محور در دهه1980 توسط استیو دیشیزر و اینسو کیم برگ در مرکز خانواده درمانی کوتاه مدت در میلواکی، در ایالت ویسکانسین ایالت متحده شکل گرفت. 

سازه گرایی فلسفه زیربنایی زوج درمانی راه حل محور

سازه گرایی عقایدی درباره عقیده هاست. همه ما با عینک های متفاوتی به دنیا می نگریم. سازه گرایی معتقد است که حقیقت ساخته اجتماع است و حقیت مطلق وجود ندارد. بنابراین درمانگران این مکتب به دنبال این نیستند که مساله واقعی را تشخیص دهند، بلکه
سعی دارند مراجعان را در استفاده از شیوه های حل مشکلات کمک کنند.
برداشت مراجع از واقعیت موضوعی است که ما با آن کار داریم به جای این که مراجع را در قالب درمان خویش بگنجانیم.

زیربنای فلسفی درمان راه حل محور

• * این درمان، جزو رویکردهای پست مدرن به شمار می رود. ویتگنشتاین فیلسوف تاثیرگذار و با نفوذی است که مفهوم بازی زبان را ایجاد کرد. این مفهوم بیان می کند که کلمات با توجه به بافتی که در آن مورد استفاده قرار می گیرند و قوانین استفاده از آنها ،معانی مختلفی اتخاذ می کنند.

تغییر زبان در زوج درمانی راه حل محور

سازه گرایی بیان می کند که ما می توانیم مراجعان را متقاعد کنیم تا دیدشان را از مشکل مداری به شیوه ای کارآمدتر تغییر دهند. با انجام این کار، ما مراجع را وادار به انکار وجود مشکل نمی کنیم بلکه از مراجعان می خواهیم تا به مساله ای که وجود دارد معنای دیگری ببخشد و دیدی را که برای تغییر قابل دستیابی است، اتخاذ کنند.

از آنجا که نوع نگاه ما بر نوع کلماتی که به کار می بریم اثر می گذارد، درمانگر باید بیانات امیدوارانه به کار گیرد. مثلا: “وقتی مشکلات شما بهبود یابد این بهبودی چه تاثیری می تواند بر روی بچه هایتان داشته باشد؟”

یافتن راه حل ها

زوج درمانی راه حل-محور بر یافتن راه حل ها تاکید دارد.این دیدگاه حداقل تاکید را به مشکل عرضه شده دارد. دیدگاه راه حل محور یک دیدگاه غیر بیماری شناختی نسبت به مراجع دارد و به اینجا و اکنون تمرکز دارد.

دیشیزر عنوان می کند مشکلاتی که مراجعان عرضه می کنند، به منزله درهایی هستند که اگر مراجعین کلید های آنها را پیدا کنند می توانند به یک زندگی رضایت بخش تر وارد شدند.

بر اساس دیدگاه راه حل محور تغییر و دگرگونی امری اجتناب ناپذیر بوده و مخصوصا تغییرات سازنده امکان پذیر است .بنابراین در این دیدگاه تمرکز بر روی مسائلی است که احتمال تغییر درآنها وجود دارد نه بر زمینه های سخت و غیر قابل تغییر. به همین دلیل مشاوره راه حل محور به مشاوره امیدواری شهرت یافته است.

فلسفه زیر بنایی رویکرد راه حل محور بر پایه این ایده که تغییر مداوم و اجتناب ناپذیر است بنا نهاده شده است.در این مدل به جای
مشکلات تاکید برقابلیت های و راه حل هاست. 

اساس زوج درمانی راه حل محور

اساس زوج درمانی راه حل محور، یک جهان بینی فراگیر و راهی برای فکر کردن و بودن است، و تنها مجموعه ای از مداخلات بالینی نیست. همان طور که از نامش پیداست، تمرکز روی راه حل است، یعنی آنچه برای مراجعان کارایی دارد.

این رویکرد، قدرت درونی افراد را مهم شمرده و فرض را بر این می گذارد که مراجعان دارای شایستگی، خلاقیت و حتی گاهی تسهیلات ماهرانه ای برای تغییر چشم اندازها، به نحوی هستند که گزینه های جدیدی را برای تجربه و تعامل به همراه می آورد
زوج درمانی راه حل محور به جای افزایش بینش زوجین نسبت به مکانیسم های روانشناختی ناسازگارانه، به منابع خود مراجعان احترام نهاده و آنها را به سوی ایجاد راه حل سوق می دهد.

با وجود این می توان دستورالعملهایی مشخص و دقیق برای اجرای زوج درمانی راه حل محور ارائه نمود، اما هر مراجع و هر مورد به نوعی منحصر به فرد تلقی می شود.
با اینکه برخی از گفتگوها در مورد گذشته سبب می شود تا مراجع، احساس مورد توجه و اهمیت واقع شدن را بیابد و بدین ترتیب، فرصتی برای جستجو در نظرات وی، برای دریافتن اینکه چه چیزی در گذشته سودمند بوده ارائه می دهد.
تمرکز جلسه ی راه حل محور در جهت حال به آینده است

زوج درمانی کوتاه مدت

زوج درمانی کوتاه مدت راه حل محور ، رویکردی برای توانمندسازی افراد به منظور ایجاد تغییردر زندگی شان، در کوتاه ترین زمان ممکن است.
در این رویکرد اعتقاد بر این است که تغییر از دو منبع اصلی نشات می گیرد:
 1 -تشویق و ترغیب افراد برای توصیف آینده مطلوب خود
 2 -برجسته کردن مهارت ها و تواناییهایی که آنها در گذشته از خود نشان داده اند.

ارزیابی غیر هنجاری
درمانگران راه حل محور در دیدار با مراجعان، از همان وضعیتی که زوجین در آن هستند شروع می کنند و جلسه را با این پرسش که
“چه چیزی شما را به اینجا آورده؟”
یا “می خواهید از این جلسات چه چیزی به دست آورید؟” آغاز می نمایند.
از دسته بندی های تشخیصی مرسوم و برداشت های پیش فرض در مورد اینکه آیا رابطه ی یک زوج سالم/ناسالم یا کارامد/ناکارامد
است خودداری می کنند.

اصول بنیادین زوج درمانی راه حل محور

• اگر چیزی خراب نیست، به تعمیرش نپردازید، سری که درد نمی کنه رو با دستمال نبندیم.
  – اگر مراجع مشکلی گزارش نکرد یا از مشکلی حل شده صحبت کرد، لزومی ندارد که دیگر به آن مشکل بپردازید.
• اگر دیدید چیزی کارایی دارد، بیشتر انجامش دهید.
• در زندگی هر فرد کارهایی هست که خوب انجام می دهد.
  – این باور ساده باعث می شود که با امید، احترام و خوش بینی با مراجع ارتباط برقرار کنیم.
  – کارهایی که یک فرد به خوبی انجام می دهد، خصیصه هایی هستند که می تواند تغییرات مثبتی را به وجود آورد.
  وقتی درمانگران استثنائات مراجع را نشان می دهند، او برای انجام بیشتر تشویق می شود.
• اگر کارایی نداشت، کار متفاوتی انجام دهید

ممکن است این اصل آشکار به نظر آید اما مردم زیادی رفتارهایی که موثر نیستند را تکرار می کنند به دلیل این که راهی است که آموخته اند یا راهی است که همیشه انجام می دهند.
درمانگر درباره اثربخشی سئوال می پرسد تا مراجع به فکر بیافتد. اگر تکلیفی موثر نیست هیچ دلیلی وجود ندارد تا آن را ادامه دهد.

پیش فرض های زوج درمانی راه حل محور

• مراجعان، منابع و قدرت حل شکایت هایشان را دارند
  – تغییر دائمی است
  – داشتن اطلاعات کافی درباره شکایت مراجع برای حل کردن آن ضروری است
  – ضرورتی ندارد برای حل و فصل شکایت مراجع، دلایل ایجاد آن کارکرد را بدانیم
  – همه آنچه ضروری است، یک تغییر کوچک است. 
• مراجعان، اهداف شان را تعریف می کنند
  • شغل درمانگر، ایجاد و گسترش تغییر است
  • احتمال تکرار، تغییر، یا حل مجدد مشکل وجود دارد
  • هیچ روش صحیحی برای نگرش نسبت به مسایل وجود ندارد، دیدگاههای متفاوت ممکن است معتبر باشند
  • تمرکز بر آنچه ممکن و تغییرپذیر است، به جای آنچه غیرممکن و غیرقابل دسترس است

اصول اساسی زوج درمانی راه حل محور

1-تمرکز بر آینده ،راه حل و موارد مثبت تغییر را درمسیر مطلوب هدایت می کند بنابر این تمرکز اساسی بر صحبت راه حل-محور به جای صحبت مشکل مدار است.
2-استثنائات به هر مشکل می توانند به وسیله درمانگر و مراجع خلق شوند که درساختن راه حلها کمک می کنند.
3-در همه زمانها تغییر درحال وقوع است.
4-تغییر جزیی به تغییر بزرگتر منجر می شود.

5-مراجعان همیشه در حال همکاری کردن هستند آنها نشان می دهند که درباره ایجاد تغییر فکر
می کنند اگر تفکر شان را درک کنیم و بر طبق آِن عمل کنیم ،همکاری اجتناب ناپذیر است.

6-مردم همه آن چیزی که برای حل مشکالتشان الزم است را دارند.
7-معنا و تجربه به طور تعاملی ساخته می شوند
8-اعمال و توصیفات دوره ای هستند
9-معنای پیام پاسخی است که شما دریافت می کنید.
10-درمان یک کوشش متمرکز به راه حل یا هدف با مراجع،به عنوان یک متخصص است.
11-هرتغییری در اینکه چگونه مراجعان هدف را توصیف کنند و اینکه چه می کنند ، بر تعاملات آینده با همه افراد دیگر تاثیر می گذارد.
12-اعضای گروه درمانی کسانی هستند که دراحساس اینکه یک هدفی وجود دارد مشارکت می کنند و تمایلاتشان را برای انجام

ساختار فرایند زوج درمانی

درمان راه حل محور معمولا محدودیت زمانی ندارد. زمان جلسات بعدی هر دفعه در جلسه قبل تعیین می گردد. ممکن است یک جلسه هم کافی باشد(. متوسط جلسات برای هر مراجع 4 تا 7 جلسه است)

نقش درمانگر در زوج درمانی راه حل محور

درمانگر راه حل محور در واقع به عنوان یک مشاور عمل می کند و به صورت هدفمند با مراجعان مصاحبه می نماید تا بر دیدگاه مراجع در مورد مشکل به صورتی تاثیر بگذارد که منتهی به راه حل شود.

درمانگر به عنوان”نگهبان گفتگو”عمل می کند و تلاش می کند به “گفتگو زوجین کمک کند تا راه حلی ایجاد کنند و نه اینکه یک سره در
درباره مساله” باقی بمانند. درمانگر این کار را با پرسیدن سئوالات خاص و بررسی دقیق پاسخ ها، برای پیدا کردن و برجسته نمودن واقعیت های مثبتی که مسیر رسیدن به اهداف مراجعان را تسهیل می کند به انجام می رساند.

درمانگر به صورت آگاهانه مراجعان را تشویق می کند تا مسائل را از دیدگاه متفاوتی ببیند، ولی جواب را در اختیار آن ها نمی گذارد.
درمانگر راه حل محور به عنوان یک تسهیل گر عمل می کند و به مراجعان کمک می کند تا نقاط قوت و شایستگی های خود را بهتر تشخیص دهند. درمانگر پس از بررسی اینکه مراجعان وضعیت خویش را چگونه ارزیابی می کنند با بررسی نحوه روایت زندگی افراد توسط

خودشان به آنها قدرت می بخشد یا آنها را از منابع مشکل ساز موجود جدا می نماید:
توجه ما در واقع به اکنون و اینجاست و حتی مهم تر از آن، بر آینده. زیرا آینده یک بوم خالی فراهم می کند که زوجین می توانند بر آن، تصویر آرزوها و امیدهای مشترک خود را ترسیم نمایند”
درمانگر راه حل محور به گونه ای عمل می کند که گویی فردی بی اطلاع است و زمینه ای فراهم می سازد تا مراجعان، خودشان
“کارشناس” باشند و نه اینکه درمانگر به آنها بگوید که چه چیزی “واقعا” نادرست است و چگونه باید آن را ترمیم نمایند.

اصول زوج درمانی راه حل محور

• این زوج درمانی مناسب همه زوج ها نیست.
• زوج درمانی راه حل محور به گذشته نمی پردازد.
• زوج درمانی راه حل محور متمرکز بر راه حل ها است
• زوج درمانی راه حل محور متمرکز بر توانمندی های و نقاط توانمندی زوجین است
• زوج درمانی راه حل محور متمرکز بر اسثنائات است

مطالعه بیشتر: روانشناسی ازدواج

اصول اولیه زوج درمانی

آنچه در ادامه آمده اصولی است که درمانگر باید در ذهنش داشته باشد تا بتواند نظم و تمرکز خود را بالا ببرد:

1- هر زوجی یک گذشتۀ موفق دارد

همۀ زوج هایی که به درمان می آیند حتماً در گذشته زمانی بوده که رابطه شان بهتر بوده باشد. گرچه بسیاری از زوجها از گذشتۀ موفقشان آگاه نیستند و برای گفتگو دربارۀ آن آمادگی ندارند.

چندان غیرمعمول نیست که مراجعان جدید بگویند “همیشه این مشکل را داشته ایم” یا ” زنم/شوهرم همیشه همینطور بوده است.” قسمت موفق رابطه قطعاً مثل خورشید پشت ابر پنهان است.

هدف مهم درمان زوج درمانی راه حل محور این است که پرده از این موفقیت های پنهان بردارد تا در رابطۀ کنونی زوج اثر بگذارند.

2- هر دو همسر را مخاطب سؤالهایتان قرار دهید

ارتباط برقرار کردن باید با هر دو به صورت یک زوج نه به طور تک تک باشد. این قدم ساده به چند روش قابل اجرا است.

در درمان فردی مهم است بین مراجع و درمانگر رابطه ای ایجاد شود، اما برقراری ارتباط با زوج مهارت ها و پرسیدن سؤالات متفاوتی را می طلبد.

درمانگر می تواند با تمرکز بر رابطه و مهارت هایی که همسران برای ساختن رابطه به کار می برند، سطحی از امیدواری را به زوج انتقال دهد.

این مهم با شناخت آنان به عنوان زوج و سؤال کردن در مورد زندگی، رویاها و موفقیت های مشترک آنان امکانپذیر است.

3- زیبایی در جزئیات است، پس روی آنها تمرکز کنید.

بخش هایی از داستان زوج که نیاز به کنجکاوی دارد را با دقت انتخاب کنید. وقتی در مورد زندگی ای که دوست دارند به آن برسند صحبت می کنند، در مورد جزئیات آن زندگی بپرسید.

مراحل زوج درمانی راه حل محور

گام اول تعیین مقصد

اولین گام این است که مقصدی که می خواهند به آن برسند را مشخص کنیم. از آن ها بپرسیم که کجا می خواهند باشند و…:

“بیشترین امیدتان از این گفتوگو چیست؟”

درمانگران مثل رانندگان تاکسی هستند. اول باید بپرسند کجا می خواهند بروند و سپس جزئیات مقصد را از آنان بپرسند. در
این مسیر نباید مقصدهای دیگری به آنان پیشنهاد داد و نباید با حواشی جاده حواسشان پرت شود.

کل کار باید فقط به مقصد
انتخاب شده معطوف شود. درمانگر با گذشت زمان و تمرین کردن، از توانایی گوش دادن به اطلاعات مربوطه و سؤال کردن
با استفاده از زبان شخصی مراجعان برای هدایت زندگی آنان به سمت مقصد مورد نظرشان استفاده می کند.

مؤثرترین سوالی که می پرسیم باید در راستای آینده باشد؛ آینده ای که دوست دارند در رابطه خود به آن دست یابند.
درمانگر با پرسیدن سؤالی مثل “امیدوارید اوضاع چطور شود؟” هم به مراجعان اجازه می دهد شنیده شوند، هم گفتگو را به
سمت راه حل سازی سوق می دهد.

وظیفۀ زوج درمانگران راه حل محور برای القای امید داشتن گفتگوی مثبت در مورد آینده است. گفتگوهای منفی در مورد گذشته مستقیماً منجر به تنش و دعوا می شود، پس باید آنها را نادیده گرفت.

این به این معنا نیست که مراجعی را که مشکلاتش دربارۀ گذشته است نادیده بگیرید. بلکه باید حواستان را جمع کنید که پاسخی بدهید که آن مشکل را تصدیق کنید اما گفتگو را به سمت نکات مثبت آینده
پیش ببرید.

اگه فکر میکنی رابطه عاطفیت شکست خورده یا نمیتونی زندگی زناشویی تو نجات بدی و زندگی سردی داری این کتاب کلی میتونه بهت کمک کنه.اگه فکر میکنی که نیاز داری توی رابطت چطور رفتار کنی حتما استفاده کن.

خرید کتاب(کلیک)

گام دوم در زوج درمانی راه حل محور:

برقراری ارتباط با زوج

در حقیقت درمانگر می خواهد جنبه های مثبت زندگی زوج و چگونگی زندگی آنان را قبل از این مشکل بداند.

لیپچیک (2002 )این فرآیند را “گوش دادن سازنده”می نامد؛ یعنی جستجوی شواهد مربوط به نقاط قوت، منابع، موفقیت های گذشته، فهمیدن این که زندگی قبل یا بدون این مشکل چطور بوده، مراجعان چه می خواهند، یا هرچیزی که به تقویت نقاط مثبت زندگی مراجع و تداوم آن کمک کند.

یکی از مسئولیت های درمانگر توجه به موفقیتهای گذشته در رابطه زوج است. همۀ زوجها در گذشته رابطۀ خود اوقات خوبی هم داشته اند. آنان به صورت تیمی برای درمان می آیند که در گذشته حداقل چند موضوع مشترک داشته اند.

قطعاً در ابتدای رابطه شان برای ایجاد رابطۀ موفق کارهایی کرده اند.

درمانگر با دقت به نشانه های ساختن رابطۀ زناشویی گوش می دهد تا متوجه شود چه عواملی در گذشته در رابطۀ آنان مؤثر بوده و همچنان هست. شاید این کار سخت باشد زیرا معمولا زوج آنقدر غرق در مشکل کنونی هستند که نمی توانند موفقیت های گذشته شان را به یاد بیاورند.

اما اطلاعات آن موجود است، و وظیفۀ درمانگر سؤال کردن برای آشکارسازی آن هاست.

یکی از اصول اساسی درمان، توصیف رابطۀ زوج قبل از مشکل یا بدون مشکل است.

در کار با زوج ها بجاست که بگوییم زیبایی در جزئیات است.

هر چه از جزئیات رابطۀ زوج قبل از مشکل یا دوران بدون مشکل آنان بیشتر مطلع شویم، بهتر می توانیم فرآیند راه حل سازی را پیش ببریم. کسب این اطلاعات بسیار دشوار است چون زوج به خاطر ارائۀ آن ها به درمان نیامده اند، و ضمناً اطلاعاتی نیستند که در ذهن زوج مانده باشند.

وظیفۀ درمانگر آوردن این اطلاعات به جلو و حک کردن آن مثل مشکل کنونی در ذهن زوج است. معولا وقتی زوجی برای درمان می آیند خودشان را آماده کرده اند که در مورد مشکلات و جزئیات مربوط به آن با درمانگر صحبت کنند.

اما واقعیت این است که اطلاعاتی که درمانگر راه حل محور به دنبال آن است کاملامتفاوت است.

باید درمانگر از خود بپرسد: “واقعا مراجعین چه می خواهند و به کجا می خواهند برسند؟”
مثلا شاید زوجین بگویند “فقط می خواهیم دیگر دعوا نکنیم.” چنین جوابی برای برخی اشکال درمانی کافی است، اما درمانگر راه حل محور دنبال اطلاعات خاص تری است.

“اگر بتوانید با موفقیت دعوا را از زندگیتان حذف کنید، بیش از همه دوست دارید چه چیزی را جایگزین آن کنید؟” این سؤال زبان زوج را از نبود مشکل به وجود راه حل تغییر می دهد. این جوابی است که درمانگر باید آن ها را بدان سمت ببرد.

گام سوم در زوج درمانی راه حل محور: مروری بر گذشتۀ موفق زوج

شناسایی موارد استثنا از همان ابتدا جزئی از درمان راه حل محور بوده است. 
مسئولیت درمانگر در بررسی گذشتۀ موفق زوج شناسایی و گفتگو دربارۀ حتی خصوصی ترین جزئیات آن زمان از زندگیشان است. زیبایی در جزئیات است و وظیفۀ درمانگر کنجکاوی نسبت به آنها است.
یکی از مؤثرترین سؤالاتی که برای کاوش موفقیت های گذشته از زوج می پرسیم این است که “چگونه با هم آشنا شدید؟”.

جواب دادن به این سؤال ساده باعث می شود زوج به جای اینکه دربارۀ مشکل اخیر صحبت کنند، وارد گفتگو در مورد گذشتۀ مثبت شوند.
دیدن موفقیت ها و توانمندی ها و نقاط مثبت رابطه در گذشته
وقتی درمانگر راه حل محور از زوج می خواهد به گذشته برگردند، این کار باید یادآوری گذشتۀ موفق باشد نه گذشتۀ مشکل دارتر و بدتر.
زوج درمانی راه حل محور بر یافتن استثنائات رابطه در گذشته قرار دارد. همیشه در کار با زوج موارد استثنا وجود دارد.
همۀ زوج های عالی نواقصی دارند و همۀ زوج های مشکل دار هم باید دارای ویژگی های خوب باشند.

مطالعه بیشتر: روان درمانی چیست

اختصاص زمانی به تشخیص و بسط این موارد استثنا گامی اساسی در کاربست زوج درمانی راه حل محور است.

گام چهارم در زوج درمانی راه حل محور : دیدن آیندۀ مطلوب: پیشبینی فردایی بهتر

مهمترین تکنیک در زوج درمانی راه حل محور استفاده از سوالات معجزه است.
پرسش معجزه نوعی سؤال آینده محور است که درمانگر با استفاده از آن تمرکز و زبان گفتگوی زوج را از مشکل اخیر به آیندۀ بدون مشکل تغییر می دهد.

آیندۀ مطلوب باید راجع به آینده باشد.
پر واضح است که توصیف مؤثر آیندۀ مطلوب باید دربارۀ آینده باشد، حتی اگر زوج تمام تلاش خود را کنند تا نظر درمانگر را به تکرار گذشته جلب کنند. زوج درمانگر از آن ها می خواهد در مورد آینده مطلوبی که دوست دارند به آن دست یابند صحبت کنند.

با پرسیدن سؤالاتی که با فرض کنید و ….شروع می شوند. درمانگر می تواند گفتگو در مورد آیندۀ بدون مشکل را شروع کند.
سوالات باید مثبت باشند.
به قول اینسو کیم برگ یکی از مهمترین کلمات در درمان راه حل محور “به جای” است. درمانگر با استفاده از کلمۀ به جای میتواند توصیف مراجع را از منفی به مثبت تغییر دهد.

اگر اولین پاسخ زوج به سؤال جادویی این باشد که “می خواهیم دیگر دعوا نکنیم”، درمانگر از آن ها می پرسد : ” دوست دارید به جای این که دعوا کنید چگونه باشید؟”
سوال جادویی باید ملموس و قابل مشاهده باشد
از آنان درخواست میکنیم ایده های بنیادین و کلی مانند عشق و خوشحالی را با اصطلاحات جزئی و شخصی شرح دهند. “فرض کنید فردا بیدار می شوید و می بینید عاشق همسرتان شده اید، این حس چگونه خواهد بود؟”

نقش مشاور ازدواج راه حل محور این است که فرآیند عاشق شدن زوج را در اوایل رابطه به آنان یادآوری کند. وقتی آن فرآیند دوباره تداعی
می شود و مهارت هایی که تا کنون خاک می خورده اند جان تازه ای می گیرند.
جواب به پرسش های معجزه باید به طور مساوی توسط هر دو همسر خلق شود
منظورمان این نیست که به آنان زمان مساوی اختصاص دهیم، شاید جواب یکی 10 دقیقه طول بکشد و جواب دیگری تنها چند کلمه باشد. مهم این است که به نوبت صحبت کنند تا گفتگو به سمت مورد قبول هردو پیش برود.

[bookEshgh]

گام پنجم در زوج درمانی راه حل محور: درجه بندی برای آیندۀ مطلوب

درجه بندی قسمت مهمی از فرآیند درمان راه حل محور است. برای اینکه مراجعان و درمانگران بتوانند پیشروی به سمت آیندۀ مطلوب را بسنجند، و مراجعان در ارزیابی این پیشرفت نقش متخصص را داشته باشند، درجه بندی ضروری است.
از آن ها می پرسیم که: 
فرض کنید در مقیاس صفر تا ده می خواهید به رابطه خود نمره بدهید؛ ده موقعی است که آیندۀ مطلوب شما محقق شده و صفر زمانی است که از آن آینده بسیار دور هستید، امروز کجای این مقیاس قرار دارید؟ چون هیچکس کامل نیست و نمی تواند تمام مدت در وضعیتِ ده باشد، فکر می کنید وقتی متوجه شوید که دیگر به درمان نیازی ندارید در کجای این مقیاس خواهید بود؟
مقیاس و درجه بندی بخشی از این فرآیند است و کلید فهم اینکه اوضاع چطور است، چگونه باید باشد، و چه اقداماتی باید در راستای بهتر کردن امور انجام دهند، را در دست خود مراجع قرار می دهد.
مؤلفه های مقیاس
• مقیاس و درجه بندی استاندارد چهار نقطه دارد:

1 )مطلوبترین نقطه یا عدد ده که آیندۀ مطلوب را نشان می دهد؛

2 )نامطلوبترین نقطه یا عدد صفر؛

3 )جایی که نشان دهندۀ موقعیت کنونی زوج است؛ و

4 )محلی که نشان دهندۀ موقعیتی است که نشان می دهد دیگر نیازی به درمان ندارند.

پرسش های مقیاسی

به میزان صمیمیت رابطه تون در حال حاضر چه نمره ای می دین؟
 چقدر امیدوار و مطمئن هستین که به انتطاراتتون دست پیدا کنین و وضعیت تون بهتر بشه؟
فکر می کنین به چه نمره ای روی این مقیاس برسین احساس رضایت مندی از رابطه تون به دست خواهد آمد؟
چه کارهایی فکر می کنین لازم هست که انجام بدین تا یک قدم تو این مقیاس جلو برین؟
نمره صمیمیت تون از جلسه قبل تا االن چه تغییری کرده ؟
* چه کار کردین که تونستین به نقطه 3 روی مقیاس برسین؟
* می دونم که انگار اون نمره ای که دوست داشتین روی مقیاس بالاتر باشه رو به رابطه تون نمی دین. و این هفته از دست همسرتون
خیلی عصبانی شدین. برام جالبه می خوام بدونم که چطور 3 شدی و نه کمتر؟
* بالاترین نقطه ای که تا الان روی مقیاس داشتین چه نمره ای بوده؟

مطالعه بیشتر: هدف گذاری با ذهن آگاهی

گام ششم در زوج درمانی راه حل محور: • جمعبندی: وقفه، بازخورد، و ارائۀ پیشنهاد

تکالیفی که درمانگران راه حل محور تدوین می کنند مثل تکالیف درمان مشکل مدار نیستند.

درمانگران راه حل محور برای ترغیب زوج به استفاده از نقاط قوتشان، یا پیشنهاد انجام بیشتر کارهای اثربخش از زبان خود مراجعان استفاده می کنند. اغلب پیشنهادها صرفاً برای این است که مراجعان بفهمند چه چیزهایی در فاصلۀ بین جلسات بهتر می شود.

“چه کاری می کنید تا کمی رابطه تون بهتر بشه و نمرتون از مثلا 3 به 3ونیم برسه؟”

جلسات بعدی زوج درمانی راه حل محور

پس از جلسۀ اول چه کنیم؟
اولین جلسه مهمترین جلسه است که در درمان راه حل محور گاهی تنها جلسه می باشد.

با وجود این، بسیاری زوج ها بیش از یک جلسه به درمان می آیند، پس درمانگر باید در جلسات بعدی آمادگی لازم برای هدایت زوج در مسیر آیندۀ مطلوبشان را داشته باشد.
روند جلسات بعدی متفاوت از جلسۀ اول نیست، فقط ترتیب مراحل کمی عوض می شود.

چون در جلسۀ اول مسیری شکل گرفته است، جلسۀ دوم را با ارزیابی پیشروی به سمت آن مسیر و ادامۀ آن شروع می کنیم. جلسۀ دوم از جلسۀ اول انعطاف پذیرتر است زیرا اغلب محتوای جلسه به این بستگی دارد که در فاصلۀ بین جلسات چه اتفاقاتی افتاده است.

جلسۀ دوم 5 مرحله دارد :

گام اول در جلسات بعدی: شناسایی نشانگان پیشرفت

درمانگر جلسۀ دوم را با این سؤال شروع می کند که “چه چیزی بهتر شده است؟”

این حرف بیانگر این است که درمانگر فرض را بر پیشروی گذاشته و باعث می شود فرآیند راه حل سازی که از جلسۀ اول آغاز شده بود، ادامه یابد.

پرسیدن این که چه چیزهایی بهتر شده است به جای “اوقاتتان چطور گذشت؟” ، “چه خبر؟” زوج را از زبان مشکل مداری دور می کند که ممکن است موجب نادیده گرفتن پیشرفت ها شود.
درک این نکته مهم است که جلسۀ دوم به بعد با پیشرفت حاصل شده بین جلسات شروع می شود، حتی اگر شناسایی نشانگان پیشرفت برای مراجعان سخت بوده باشد.
با پرسیدن سؤال “چه چیزی بهتر شده است؟” حس اعتمادبه نفس و توانایی حل مشکل را به زوج منتقل می کنیم. اگر به جای آن می پرسیدیم “چیزی بهتر شده است؟” زوج چنین برداشت می کردند که درمانگر به توانایی شان شک دارد.

وقتی در ابتدا می پرسیم چه چیزی بهتر شده است، زوج پیام مهم دیگری نیز دریافت می کنند: آن چه خوب انجام می دهند از آنچه خوب انجام نمی دهند مهمتر است. این ایده برای راه حل سازی ضروری است.

مهارت ها و ویژگی هایی که مردم در راستای پیشرفت به کار می گیرند پایه و اساس پیشرفت های بعدی می شود؛ پس، از این نکات مثبت پرده برداری شده و کاوش می گردند.

شاید تا وقتی مستقیم از زوج سؤال نشده متوجه میزان پیشرفتشان نباشند.

گاهی وقتی به جلسه می آیند در این فکر هستند که پیشرفت زیادی نداشته اند، اما وقتی در مورد کاری که به خوبی در بین جلسات انجام داده اند سؤال می کنیم، شروع می کنند

در مورد جزئیات مثبتی که به ذهنشان نرسیده بود صحبت کنند. وقتی یکی از همسران جزئیات مثبتی را به خاطر می آورد، جزئیات دیگر به راحتی دنبال آن مشخص می شوند.

گام دوم: تفصیل نشانگان پیشرفت

• تفصیل نشانگان پیشرفت زوج می تواند به سادگی پرسیدن سؤالات زیر باشد: “چگونه متوجه آن شدید؟” یا “آیا متوجه شدید که وقتی فلان کار را کردید همسرتان خوشحال شد؟” یا از اینکه ” وقتی شنیدید آن آغوش چقدر برای شوهرتان مهم بوده تعجب کردید؟”

لحظات معجزه اغلب زمانی اتفاق می افتند که انتظارشان را نداریم، پس در عمل از آن ها غافل می شویم. با کاوش این لحظات در درمان، مراجعان متوجه می شوند که این لحظات اتفاقی یا تصادفی نیستند، بلکه به خاطر اقدامات خاصی بوده که قابل تکرارند.
تأکید بر مهارت هایی که برای ایجاد پیشرفت به کار رفته اند در تفصیل نشانگان مؤثر است. با پرسیدن سؤال “از چه مهارتی استفاده کردید تا … ؟” یا “کدام رفتار شما باعث شد …؟” زوج ویژگی های خاص و رفتارهای مثبتی را درک می کنند که باعث موفقیت هایشان شده است. با بسط همین ویژگی های مثبت می توان به سمت آیندۀ مطلوب پیش رفت.

گام سوم: اکنون کجای مقیاس هستید؟

حالا که زمانی را به مشخص کردن علائمی اختصاص دادیم که باعث بهتر شدن اوضاع شدند، و این را بررسی کردیم که زوج چگونه توانستند تغییراتی ایجاد کنند،بار دیگر به درجه بندی برمی گردیم.

درجه بندی در جلسۀ پیگیری دقیقاً به همان شکل جلسۀ اول انجام می شود.
اکثر زوجها نمره ای را که در جلسۀ اول به خودشان داده بودند به یاد می آورند.

پس از مدتی افراد درجه بندی را دقیق انجام می دهند، که این کنترل پیشرفت را آسان تر می کند.

اما اگر زوجی نمره شان را به یاد نیاوردند، فقط می پرسیم: “با مرور گذشته، به نظرتان در جلسۀ اول کجای مقیاس بودید؟” طرح این سؤال موجب مقایسۀ وضعیتشان با جلسۀ دوم می شود.

گام چهارم: پیشروی به سمت آیندۀ مطلوب

مثل جلسۀ اول، این جلسه هم دربارۀ پیشبرد گفتگو به سمت آینده و پرسیدن سؤالات آینده مدار است.

پاسخ به درجه بندی بخش مهم این تغییر است زیرا باعث می شود محور گفتگو بر مبنای کارهای انجام شدنی و واقعی بماند.
گام چهارم، آیندۀ مطلوبی را که در جلسۀ اول خلق شد به قسمت های کوچکتر و دست یافتنی تر تقسیم می کند.

این مهم با درخواست از زوج که تصور کنند در هفتۀ پیش رو چه تغییراتی اتفاق می افتد، و با گوش دادن به جزئیاتی که بیان می کنند، میسر می شود.

گام پنجم: بازخورد و توصیه

بین نحوۀ انجام این کار در جلسۀ اول و در جلسات بعدی تفاوتی وجود ندارد.

در صورتی که در مورد زوج درمانی راه حل محور سوالی دارید از من بپرسید

فرزاد میراحمدی نویسنده کتاب عشق عاقلانه

مطالعه بیشتر: مهارت های قبل از ازدواج