شخصیت شناسی

چرا بعضی آدم‌ها تو شرایط مختلف رفتارای خاصی نشون میدن، ولی بعضیا کاملاً متفاوت عمل می‌کنن؟ این موضوع به شخصیت هر فرد برمی‌گرده، یعنی ترکیبی از ویژگی‌ها، الگوهای رفتاری و طرز فکرش. شناخت شخصیت، کمک می‌کنه روابط بهتری بسازیم، تصمیم‌های درستی بگیریم و حتی مسیر شغلی مناسبی انتخاب کنیم. تست‌های شخصیت‌شناسی مثل MBTI یا انیاگرام ابزارای خوبی هستن که می‌تونن در این مسیر کمک کنن. فهمیدن اینکه چه نوع شخصیتی داری، می‌تونه یه مسیر جدید برای رشد فردی و اجتماعی باز کنه.

 چند سؤال برای شخصیت شناسی:

چه ویژگی‌های شخصیتی روی موفقیت شغلی تأثیر می‌ذارن؟
 چطور میشه با شناخت شخصیت، روابط عاطفی و اجتماعی رو بهبود داد؟
یا ویژگی‌های ذاتی شخصیت تغییرپذیر هستن یا باید باهاشون کنار اومد؟
 کدوم تست شخصیت‌شناسی می‌تونه بیشترین کمک رو در شناخت خودت بکنه

شخصیتت رو عمیق‌تر بشناس و مسیر موفقیتت رو هموار کن—این مقاله رو حتما بخون!”

داستان کشف شخصیت نگین توسط خودش

نگین همیشه فکر می‌کرد که خودش را خوب می‌شناسد. دختری مهربان، صبور و اهل سازش بود. اما چرا همیشه احساس می‌کرد که دیگران از او سوءاستفاده می‌کنند؟ چرا هر بار که می‌خواست “نه” بگوید، صدایی در ذهنش او را به سکوت وادار می‌کرد؟

یک روز که توی کافه نشسته بود، موبایلش را برداشت و بی‌هدف در اینترنت گشت. مقاله‌ای درباره شخصیت‌شناسی چشمانش را گرفت. با خودش گفت: یعنی ممکنه شخصیتم چیزی بیشتر از اون چیزی باشه که فکر می‌کنم؟

شروع به خواندن کرد. هر خطی که جلوتر می‌رفت، بیشتر متوجه می‌شد که چقدر رفتارهایش تحت تأثیر الگوهایی است که از کودکی در ذهنش شکل گرفته. فهمید که آدم‌ها تیپ‌های شخصیتی متفاوتی دارند و هر کدام نقاط قوت و ضعف خودشان را دارند. تازه فهمید که صبوری بیش از حدش گاهی از ترس تنهایی بوده، نه از مهربانی.

آن شب برای اولین بار به جای پیام دادن به کسی که همیشه برایش وقت نمی‌گذاشت، گوشی را کنار گذاشت و برای خودش چای ریخت. لبخندی زد و با خودش زمزمه کرد: حالا که شخصیت واقعی خودم رو شناختم، وقتشه تغییرش بدم.

شخصیت شناسی چیست؟

قبل از بررسی شخصیت شناسی و انواع تیپ های شخصیتی ، از شما می خواهم به سوالات زیر کمی فکر کنید:

• چرا بعضی دختران و پسران در ازدواج موفق تر هستند؟
• چرا بعضی از مردان و زنان به راحتی راه های کسب درآمد را پیدا می کنند؟
• چرا بعضی از دانش آموزان علاقه بیشتری به درس و پیشرفت دارند؟
• چرا بعضی افراد با ورود به هر مکانی خیلی زود با دیگران ارتباط برقرار می کنند و موفق می شوند؟
• چرا بعضی افراد انرژی و انگیزه بیشتری برای کار و پیشرفت دارند؟

واقعیت امر این است که همه ما توانایی های خاصی داریم و اگر در جهت شکوفایی آن ها حرکت کنیم بسیار موفق می شویم. این توانایی ها جزئی از شخصیت ما هست. گویی در روان ما انرژی های مختلفی است که ما را با دیگران متفاوت می کند و شناسایی انرژی و ویژگی های درونی خاص خودمان باعث تغییر زندگی مان می شود. در این مقاله تعریف شخصیت شناسی، انواع مدل های شخصیت شناسی و کاربرد شخصیت شناسی را توضیح خواهیم داد.

تعریف شخصیت شناسی

هر چند تعاریف مختلفی برای شخصیت شناسی ارائه شده است ولی می توان گفت تمرکز اصلی شخصیت شناسی بر رفتارها و ویژگی هایی است که می توانند رفتار بعدی شخص را پیش بینی کنند. شخصیت شناسی روشی منحصر به فرد برای فکر کردن، احساس و رفتار کردن است. این ویژگی ها هم می توانند ذاتی باشند و هم اکتسابی که در ارتباط با دیگران خود را نمایان می سازند. فیلیپ هلزمن.

به صورت خلاصه می توان گفت: شخصیت هر فرد دارای صفات مشخصی است که هر کدام از این صفات، منعکس کننده الگوهای مشخصی از افکار، احساسات و رفتار های فردی است. به طور کلی هر فرد هنگام شناخت شخصیت خود، به دنبال ثبات و یکپارچگی است.

پیشگامان شخصیت شناسی

شخصیت شناسی در میان نظریه پردازان ابتدا با چند نظریه تاثیرگذار توسط زیگموند فروید، کارل یونگ، آلفرد آدلر، گوردون آلورت، هانس آیزنک، ابراهام مازلو و کارل راجرز مطرح شده است.

گوردن آلپورت در ارتباط با شخصیت شناسی گفته است: شخصیت، سازمان بندی پویایی در درون فرد دارد و شامل آن دسته از نظام های روانی و فیزیکی می شود که رفتار و تفکر فرد را شکل می دهد.

ابعاد شخصیتی افراد در طول زندگیشان پایدار می باشد که نیمی از آن مربوط به ژنتیک و نیمی دیگر تحت تاثیر محیط زیستی که در آن قرار گرفته اند است.

چرا شخصیت شناسی مهم است؟

شخصیت شناسی می تواند به مردم کمک کند که متوجه شوند چه ویژگی هایی دارند و تفاوتشان با دیگران چگونه است. بر این اساس منافع شخصیت شناسی به شکل زیر است:

• پیدا کردن استعداد خود
• ارتباط بهتر با دیگران با توجه به تیپ شخصیتی
• یافتن نقاط قوت و ضعف خود

امروزه تست های شخصیت شناسی برای همسان گزینی ازدواج، یافتن اشکالات شخصیتی، انتخاب شغل و رشته مناسب و خودشناسی به کار می روند.

انواع مدل های شخصیت شناسی

مدل های زیادی برای شناخت تیپ های شخصیتی پیشنهاد شده است که در زیر به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم:

• شخصیت شناسی MBTI مایرزبریگز
• شخصیت شناسی آرکی تایپ ها (کهن الگوهای یونگ)
• شخصیت شناسی پنج عاملی نئو یا Big5
• شخصیت شناسی ۱۶ عامل کتل 5
• – شخصیت شناسی شش گانه هالند
• شخصیت شناسی افراد نابهنجار به روش MMPI
• شخصیت شناسی DISK
• شخصیت شناسی اناگرام

در این مقاله 3 مدل اولی را بررسی می کنیم.

 

مطالعه بیشتر: تقویت هیجانات به سبک آرس

شخصیت شناسی پنج عاملی نئو یا BIG5

 

 

یکی از مشهورترین مدل های شخصیت شناسی مدل شخصیت شناسی پنج عاملی یا BIG Five است یا پنج بزرگ:

 این تئوری 5 ویژگی شخصیتی به شرح زیر ارائه می کند:

1.  برونگرایی Extraversion
2.  قابلیت سازگاری Agreeableness
3. گشودگی  Openness
4. وجدان گرایی Conscientiousness
5.  روان رنجوری Neuroticism

توضیح کوتاه شخصیت شناسی پنج عاملی:

شخصیت شناسی نئو

نکته مهم این است که هر یک از پنج عامل شخصیتی به صورت طیف است. به عنوان مثال ، برونگرایی نشان دهنده یک طیف بین برونگرایی شدید و درون گرایی شدید است. در دنیای واقعی ، اکثر مردم در جایی بین دو انتهای قطبی از هر بُعد قرار دارند.

 

ویژگی های شخصیتی مدل پنج بزرگ:

گشودگی

افرادی که این صفت را به میزان زیادی دارند علایق زیادی دارند آنها در مورد جهان و افراد دیگر کنجکاو هستند و مشتاق یادگیری چیز های جدید و لذت بردن از تجربیات جدید هستند. این افراد تمایل دارند که ماجراجو و خلاق تر باشند. افرادی که این صفت را کمتر دارند ، بسیار سنتی تر هستند و ممکن است چندان توجهی به مسائل ذهنی نکنند و از تغییر دوری کنند:

میزان زیاد این صفت	میزان کم این صفت
خیلی خلاق هست  از آزمایش چیز های جدید استقبال می کند چالش پذیر است  به مسائل ذهنی و انتزاعی فکر می کند	از تغییر دوری می کند از تجربیات جدید لذت نمی برد در برابر ایده های جدید مقاومت می کند خیلی تخیلی نیست مفاهیم انتزاعی یا نظری را دوست ندارد

 

وجدان

از ویژگی های این بُعد می توان به سطح بالایی از تفکر ، کنترل خوب تنش ها و رفتار های هدفمند اشاره کرد. افراد با وجدان بسیار متمایل به سازماندهی و توجه به جزئیات هستند. آنها از قبل برنامه ریزی می کنند ، در مورد چگونگی رفتار آنها بر دیگران فکر می کنند ، و زمان بندی ها توجه دارند.

میزان زیاد این صفت	میزان کم این صفت
زمان را صرف آماده سازی می کند کارهای مهم را فوراً انجام می دهد به جزئیات توجه می کند از داشتن یک برنامه مشخص لذت می برد	سازماندهی و برنامه ریزی را دوست ندارد آشفتگی ایجاد می کند و به مسائل اهمیت نمی دهد اشیا و وسایل را به جای اصلی خود برنمی گرداند کار های مهم را به تعویق می اندازد در انجام وظایف ضروری یا تعیین شده شکست می خورد

 

برونگرایی

افراد برونگرا به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می کنند و گرم و صمیمی هستند. بودن در اطراف افراد دیگر به آنها کمک می کند تا احساس انرژی و هیجان کنند. از طرف دیگر افراد درون گرا تمایلی به ارتباط با دیگران ندارند و کم حرف هستند.

میزان زیاد این صفت	میزان کم این صفت
دوست دارد مکالمه را شروع کند از ملاقات با افراد جدید لذت می برد دارای قلمرو اجتماعی گسترده ای از دوستان و آشنایان است پیدا کردن دوستان جدید برایش آسان است در کنار افراد احساس پر انرژی بودن می کند قبل از فکر کردن درباره مسائل صحبت می کند ·	تنهایی را ترجیح می دهد هنگام اجبار در معاشرت زیاد ، احساس خستگی می کند شروع مکالمات برایش دشوار است گفتگوهای کوچک را دوست ندارد قبل از صحبت کردن با دقت فکر می کند به مرکز توجه بودن علاقه ای ندارد

 

سازگاری

این بعد شخصیتی شامل ویژگی هایی از قبیل اعتماد ، نوعدوستی ، مهربانی ، محبت و سایر رفتار های مدنی است. افرادی که از توانایی سازگاری بالایی برخوردارند ، تمایل به همکاری بیشتری دارند اما افرادی که کمتر این صفت را بروز می دهند، تمایل به رقابت و حتی گاهی تقلب کردن دارند.

میزان زیاد این صفت	میزان کم این صفت
علاقه زیادی به افراد دیگر دارد به دیگران اهمیت می دهد برای دیگران احساس همدلی و نگرانی دارد از کمک و مشارکت در خوشحالی افراد دیگر لذت می برد به افرادی که به کمک نیاز دارند کمک می کند	کمی به دیگران علاقه نشان می دهد به حال سایر افراد اهمیتی نمی دهد علاقه کمی به مشکلات سایر افراد دارد به دیگران توهین و آنها را تحقیر می کند دیگران را در مسیر بدست آوردن چیزهایی که می خواهند ، گول می زند

 

روان رنجوری

روان رنجوری صفتی است که با غم و اندوه ، بدخلقی و بی ثباتی عاطفی مشخص می شود. افرادی که میزان بالایی از این صفت را بروز می دهند، ، تمایل دارند نوسانات خلقی ، اضطراب ، تحریک پذیری و غم را تجربه کنند. کسانی که این صفت در آنها کمرنگ است ، پایدار تر و از نظر عاطفی مقاوم هستند.

میزان زیاد این صفت	میزان کم این صفت
استرس زیادی را تجربه می کند  در مورد بسیاری از مسائل نگران است به راحتی ناراحت می شود  تغییرهای چشمگیر در خلق و خوی را تجربه می کند احساس اضطراب می کند پس از وقایع استرس زا به سختی به حالت نرمال بر می گردد	از نظر عاطفی پایدار و با ثبات است  با استرس خوب کنار می آید         به ندرت احساس ناراحتی یا افسردگی می کند       خیلی نگران نمی شود بسیار آرام است

 

شخصیت شناسی آرکی تایپ یا شخصیت شناسی کهن الگوها

یکی از مدل های مهم شخصیت شناسی که به صورت جامع و گسترده می تواند در شناخت خود و اطرافیان به کار رود مدل آرکی تایپ ها یا کهن الگوهاست. این مدل بر اساس تئوری کارل یونگ ارائه شده است.

مطالعه بیشتر: تست کهن الگوهای اسطوره ای زنان و مردان

 آرکی تایپ یا کهن الگو چیست؟

کلمه آرکتایپ  Archetype یا آرکی تایپ  قدمتی دیرینه دارد. اصطلاح آرکی تایپ ریشه در یونان باستان دارد و از دو کلمه archein به معنای قدیمی یا اصلی و typos به معنای نوع یا الگو هست. به عقیده کارل گوستاو یونگ آرکی تایپ یا کهن الگو، الگوهای رفتاری است که در جوامع انسانی از دیرباز وجود داشته است و هر کدام از الگوهای رفتاری نمایان‌گر یک تیپ شخصیتی است

پیشوند Arch به معنای اصیل بودن، قدیمی بودن، ریشه دار بودن و مواردی مانند این به کار گرفته می‌شود. بر این اساس آرکی تایپ  به معنای الگو یا صورت های قدیمی به کار می‌رود.

مفهومی که در فلسفه افلاطونی تحت عنوان مُثُل افلاطونی می‌شناسیم، با معنایی نزدیک به آرکتایپ به کار گرفته می‌شود و حتی در زبان انگلیسی هم، برای مُثُل افلاطونی، از کلمه آرکتایپ استفاده می‌شود.

یونگ و آرکی تایپ

یونگ که به خاطر فعالیت هایش در روانشناسی و ارائه نظریاتش تحت عنوان روانشناسی تحلیلی معروف است را در کنار زیگموند فروید از پایه‌گذاران دانش نوین روانکاوی قلمداد می‌کنند. فریدا فوردهام پژوهشگر آثار یونگ می گوید: ”هرچه فروید ناگفته گذاشته یونگ تکمیل کرده است“.

یونگ که مطالعات خود را بیشتر در بخش ناخودآگاه ذهن متمرکز کرده بود، برای آن دو گونه در نظر گرفت: ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی. ناخودآگاه جمعی میراثی است از دوره های نخستین زندگی بشر که در حافظه تاریخی انسانها ثبت شده است و همه مردم در آن سهیم هستند.

یونگ پس از پرداختن به ناخودآگاه جمعی، نظریه آرکی تایپها یا کهن الگوها را به منظور روشن کردن اجزای شخصیت ارائه داد. به عقیده او آرکی تایپ، افکار غریزی و مادرزادی و تمایل به رفتارهایی است که انسان‌ها بر طبق الگوهای از پیش تعیین شده انجام می‌دهند. 

مطالعه بیشتر: شخصیت شناسی کهن الگوها

 

 براساس نظرات یونگ پانزده آرکی تایپ یا تیپ شخصیتی وجود دارد که هفت آرکی تایپ (آتنا، آرتمیس، دیمیتر، هرا، پرسفون، آفرودیت و هستیا) زنانه و هشت آرکی تایپ (آرس، آپولو، زئوس، هادس، دیونوسوس، پوزیدون، هرمس و هفاسیتوس) مردانه هستند. هریک از این آرکی تایپ‌ها یا تیپ‌های شخصیتی ویژگی‌های رفتاری، توانمندی‌ها، استعدادها، علاقه‌مندی‌ها و سبک زندگی مختص به خود را دارند.

شناخت این ویژگی‌ها کاربردهای فراوانی در زمینه‌های مختلف پیدا کرده است. آرکی تایپ‌های مختلف باعث می‌شود که افراد توانمندی‌ها و ضعف‌های مختلفی داشته باشند: شما می‌بینید که بعضی از مردان یا زنان مدیران بزرگی هستند ولی بعضی دیگر نیستند یا تمایلی به این کار ندارند. بعضی از زنان و مردان در کار و کسب دانش بسیار موفق هستند، اما بعضی زنان دیگر چندان تمایلی به مسائل علمی ندارند. بعضی ازآن‌ها به مسائل هنری توجه فراوانی دارند، در حالی که بعضی دیگر به مسائل ورزشی یا خانوادگی توجه بیشتری دارند. این استعدادها و علاقه‌مندی‌ها نتیجه آرکی تایپ‌هایی است که در هر شخصی وجود دارد.

شناخت آرکی تایپ‌ها در زمینه‌های مختلفی مانند انتخاب شغل، انتخاب رشته تحصیلی، ازدواج و رابطه عاطفی موفق، تربیت فرزند، جذب و استخدام کارکنان، مدیریت منابع انسانی، مذاکرات کلامی، تقویت مهارت ارتباطات اجتماعی، اصول مدیریت و… به ما کمک می‌کند.

ما شغل و رشته تحصیلی خود را انتخاب می‌کنیم بدون اینکه استعداد خودمان را بشناسیم. وارد محیط کار می‌شویم بدون آنکه هوش هیجانی، هوش کلامی، برندسازی شخصی و… را در خود تقویت کنیم. ازدواج می‌کنیم بدون اینکه تیپ شخصیتی طرف مقابلمان را بدانیم و نیازهای عاطفی عمیق او را بشناسیم. ما صاحب فرزند می‌شویم بدون اینکه شخصیت فرزندمان را بشناسیم و اصول تربیتی را بدانیم. ما زندگی می‌کنیم بدون اینکه ناخودآگاه و لایه‌‌های پنهان شخصیت خود را بشناسیم.

بر اساس شخصیت شناسی کهن الگوها یا آرکی تایپ ها 15 تیپ شخصیتی داریم که 8 مورد آن مردانه است و 7 مورد زنانه است:

انواع آرکتایپ های زنانه (کهن الگوهای زنانه)

[su_tab title=”تست آرکتایپ زنان” url=”https://zehnemovafagh.com/archetype-test/”]تست آرکتایپ زنان[/su_tab]

7 آرکی تایپ زنانه به شرح زیر می باشند:

آرکتایپ دیمیتر

دیمیتر نماد مادر بودن، برکت و باروری، روزی‌دهندگی، غلات و حاصلخیزی بود. دیمیتر به شکل زنی با پیراهنی بلند به تصویر کشیده شده با خوشه‌ای از گندم یا سیبی در دست که نشانه برکت، بخشندگی و روزی‌دهنده بودن است. دیمیتر به‌عنوان نماد برکت و باروری، مسئول فراوانی در طبیعت است.

زنانی هستند که با مهربانی خود پذیرای دیگران هستند و تلاش می‌کنند دیگران را شاد و خوشحال کنند. آن‌ها بسیار احساساتی هستند، از احساسات دیگران بسیار تاثیر می‌پذیرند، با شادی دیگران شاد و با ناراحتی آن‌ها ناراحت می‌شوند. به کار منزل و کارهای هنری و خانگی علاقه دارند و دوستان با وفایی برای همسر، فرزندان و اقوام هستند. برای دیمیتر فرزند اولویت اول است.

آرکی تایپ آتنا

آتنا زنانی هستند عاقل و منطقی، از منطق‌شان پیروی می‌کنند، تحت فرمان عقل‌شان هستند و همه اطرافیان آن‌ها را به عنوان یک فرد منطقی می‌شناسند. از نظر آتنا عقل بر احساس و غریزه برتری دارد و احساس و غریزه باید تابع منطق باشند. خوب اندیشیدن و مقاومت در اوج بحران عاطفی از ویژگی‌های بارز زنان آتنا است. آتنا زنی است که به سوی مردان قدرتمند، با نفوذ و با مسئولیت جذب شده و می‌تواند همکاری بسیار خوبی با این مردان داشته باشد. این زنان به هم صحبتی با مردان بیشتر از هم صحبتی با زنان گرایش دارند اما درگیر رابطه عاطفی و جنسی با مردان نمی‌شوند.

زنان آتنا بسیار هدف‌گرا هستند و هنگام تصمیم‌گیری تمام جوانب را می‌سنجند، مدیریت و برنامه‌ریزی بسیار خوبی دارند و می‌توانند بر مسیر و مراحل انجام یک کار به طور مرحله به مرحله نظارت کنند.

آرکی تایپ آرتمیس

زنان آرتمیس بسیار هدفمند، مستقل و با اراده هستند. دوست دارند آزاد و مستقل باشند و هیچ کس در هیچ موردی جلوی آزادی عمل‌شان را نگیرد. برای رسیدن به اهداف با همه موانع و محدودیت‌ها می‌جنگند. این زنان قادرند هر چیزی که ربطی به هدف‌شان ندارد را نادیده بگیرند. سماجت زیادی برای رسیدن به هدف دارند و با بی‌اعتنایی به قضاوت دیگران کاری را انجام می‌دهند که برایشان اهمیت دارد. آرتمیس در سخت‌ترین شرایط نیز دست از تلاش برای رسیدن به هدف برنمی‌دارد، در راه رسیدن به هدف انعطاف‌ناپذیر است و اگر چیزی مانع آن‌ها شود روی خواسته خود پافشاری می‌کنند.

آرکی تایپ آفرودیت

زنانی که به ظرافت‌های زنانه اهمیت زیادی می‌دهند و بعد زنانگی آن‌ها بیشتر از سایر زنان است. این افراد همان زنانی هستند که شعرای فارسی در شعرهای خود آن‌ها را توصیف کرده‌اند و در فراق آن‌ها شعر سروده‌اند. این شخصیت از کودکی تا میانسالی مورد توجه اطرافیان است و در مهمانی‌ها و جمع‌ها همیشه توجه دیگران را به خود جلب می‌کند. این افراد به تجملات زندگی، تفریحات، خرید، مسافرت و زندگی راحت و بی‌دردسر اهمیت زیادی می‌دهند.

عشق، شادی و زیبایی سه اصل مهم زندگی آفرودیت‌ها هستند، او به زیبایی ظاهرش بسیار اهمیت می‌دهد و معمولا بهترین ماسک‌ها و کرم‌ها را استفاده می‌کند. اهل سختی دادن به خودش نیست، ترجیح می‌دهد راحت زندگی کند و زیاد کار نکند.

آرکی تایپ هرا

زنان هرا تمایل زیادی به ازدواج، همسرداری و زندگی مشترک دارند به طوری که همه هدف زندگی شان و تعالی خودشان را در کامل شدن به واسطه ازدواج می‌دانند. از دوران نوجوانی به فکر ازدواج کردن هستند، همیشه فکر می‌کنند برای ازدواج دیر شده است (اگر دختر داشته باشند هم همیشه فکر می‌کنند برای ازدواج دخترانشان دیر شده) و اگر ازدواج نکنند افسرده شده و زندگی خود را بی‌معنی می‌دانند. همیشه حفظ ظاهر می‌کنند و می‌خواهند به بقیه نشان دهند که رابطه من و همسرم بسیار خوب است.         

هرا دوست دارد همسر و فرزندانش وسیله‌ای برای سربلندی او جلوی زنان دیگر باشند به همین خاطر دوست دارد همسر و فرزندانش جایگاه اجتماعی خوبی داشته باشند تا توجه دیگران به سوی زندگی اوجلب شود. بسیار تجمل‌گرا است و تجملات وسیله‌ای برای رقابت او با زنان دیگر است، دوست دارد مثل یک ملکه چشم‌ها را به خود خیره کند. برون‌گرا هستند، دوستان زیادی دارند و توان بالایی درارائه توانمندی های خود دارند.

آرکی تایپ هستیا

زنانی آرام و معنوی که اهمیتی به گفت و شنودهای زنانه نمی‌دهند و در کمال آرامش به وظایف خود می‌پردازند. این زنان بیشتر در خانه هستند و تمایل چندانی برای کار یا حضور در بیرون از منزل ندارند. گلایه چندانی از زندگی ندارند و سختی‌ها و ناکامی‌های زندگی را به عنوان سرنوشت می‌پذیرند. این افراد توکل عمیقی به خداوند دارند و در سکوت و آرامش عبادت می‌کنند.

هستیا درونگرا و کم حرف است، از تنهایی لذت می‌برد و در جمع‌ها خیلی صحبت نمی‌کند. ظاهر آرامی دارد اما در درونش معتقد است که با آدم‌های اطرافش متفاوت است. هستیا زن بی‌قضاوتی است، در هر شرایطی که باشد دیگران را قضاوت نمی‌کند و همیشه سعی‌اش این است که در کار دیگران دخالت نکند.

آرکی تایپ پرسفون

پرسفون نماد دختر مادر (پرسفون به مادرش وابسته است و تا حد زیادی تحت تاثیر افکار و رفتار مادرش قرار دارد)، بهار، پذیرش و اضطراب جدایی از زندگی قبلی و ورود به یک زندگی جدید است. پرسفون دوست دارد همیشه دختر پدر و مادرش بماند، دوست ندارد مسئولیت قبول کند و هنگام قبول کردن کارهایی با مسئولیت سنگین دچار استرس و اضطراب می‌شود. در شخصیتش حالتی دخترانه نهفته است که به طور ناخودآگاه به دیگران تلقین می‌کند “از من مواظبت کنید”. چهره بچگانه دارد و معمولا چند سال جوان‌تر ازسن واقعی خود به نظر می‌رسد طوری که همه از شنیدن سن واقعی‌اش تعجب می‌کنند. علاوه بر ظاهر، روحشان هم جوانتر از سنی است که هستند. شاد و پرانرژی هستند، علاقه زیادی به مسافرت رفتن و طبیعت گردی دارند، عاشق رنگ‌های شاد مانند صورتی و سبز هستند و خیلی از وسایل یا لباس‌هایشان رنگ صورتی و سبز دارد. کودک درون آن‌ها بسیار فعال است، به راحتی می‌توانند هم بازی بچه‌ها شوند یا به زبان بچه‌ها صحبت کنند. علاقه به فعالیت‌هایی دارند که مربوط به کودک درون است مانند شهر بازی رفتن، پارک آبی رفتن و…؛ مانند یک کودک با کوچک‌ترین چیزها خوشحال می‌شوند و به وجد می‌آیند. بسیار تطابق‌پذیر است و خود را با محیط‌های جدید وفق می‌دهد.

انواع آرکی تایپ یا کهن الگوی مردانه

[su_tab title=”تست آرکتایپ مردان” url=”https://zehnemovafagh.com/archetype-test/”]تست آرکتایپ مردان[/su_tab]

آرکی تایپ هفائستوس

مردان درونگرا و خلاقی که دوست دارند در تنهایی کار خود را انجام دهند و از تنش ها به دور باشند. وجود این آرکی تایپ در انسان بیانگر نیاز عمیق به خلق چیزهای زیبا و جدید است. هفاسیتوس آمده است تا با خلاقیت خود چیزی که وجود ندارد را خلق کند (شعری که وجود ندارد، داستانی که وجود ندارد، فیلم نامه‌ای که وجود ندارد و…)، به همین دلیل هنرمندان ذاتی و واقعی آرکی تایپ هیفاسیتوس دارند. صنعتگران، شاعران (شعری را گفته‌اند که قبلا وجود نداشته است مانند سعدی، سهراب سپهری و…)، هنرمندان (مانند استاد فرشچیان، استاد کمال الملک، لئوناردو داوینچی) و مخترعین (مانند ادیسون) آرکی تایپ هفاسیتوس دارند.

هفاسیتوس‌ها مردانی بسیار خیال‌پرداز هستند، اما باید از خیال‌پردازی خود در راستای خلاقیت استفاده کنند، چون تخیل می‌تواند به انسان توان خلاقیت دهد. هفاسیتوس فردی درونگراست و درون‌گرایی به او توان تمرکز بر کاری که در حال انجام دادن آن است را می‌دهد.

مطالعه بیشتر: تست آرکتایپ یا تست کهن الگو 

آرکی تایپ آرس

مردانی اهل ریسک و هیجان‌طلب که دوستان بسیار زیادی دارند و همیشه آماده خدمت به دوستانشان هستند. این مردان به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و در بسیاری از موارد خدمت‌رسانی افراطی به دوستان و آشنایان می‌کنند. بعد هیجانی این افراد باعث می‌شود در بسیاری از مواقع عجولانه تصمیم‌گیری کنند و عجولانه قول دهند که ممکن است باعث آسیب آن‌ها شود. آن‌ها زود عصبانی می‌شوند و هنگام عصبانیت ممکن است حرفی بزنند یا کاری انجام دهند که به زیان آن‌ها باشد. این افراد توان بالایی در کارهای ورزشی و فنی مهارتی دارند.

آرس‌ها برون‌گرا هستند، دوستان بسیار زیادی دارند و دوستان آن‌ها در شغل‌ها و حیطه‌های مختلف اجتماع هستند. رفیق باز هستند و برای رفقایشان مرام و معرفت به خرج می‌دهند، دوستان آن‌ها اولویت اول زندگی‌شان هستند، وقت زیادی را به بودن با دوستان‌شان اختصاص می‌دهند و برای گردش و مسافرت نیز دوستان را بر خانواده ترجیح می‌دهند.

آرکی تایپ زئوس

مردان زئوس مدیران و کارآفرینان موفقی هستند که نیروهای زیادی در اختیار خود دارند. مردانی که در محیط کار بر همه چیز مسلط هستند آرکی تایپ زئوس دارند. زئوس فرمانروای آسمان‌هاست به همین دلیل به منطق و قدرت کنترل نیاز دارد. منطقی است، اعتماد به نفس بسیار بالا و قدرت بیان خوبی دارد. سه اصل مهم زندگی زئوس‌ها ثروت، قدرت و شهرت است. شم اقتصادی بالایی دارد و حتی اگر در یک خانواده بسیار فقیر هم متولد شود با تلاش و پشتکار خود ثروت و موقعیت اجتماعی به‌دست می‌آورد. همواره در هر جایی در رأس هرم جای می‌گیرند و این نه براساس اصرار خود آن‌ها، بلکه براساس شایسته سالاری بیرونی و درونی آنها اتفاق می‌افتد. برای خود و خانواده‌اش بهترین امکانات رفاهی را فراهم می‌کند، بهترین خانه، ماشین، مسافرت و… اما بدون حساب و بدون دلیل پولی هزینه نمی‌کند.

آرکی تایپ هرمس

هرمس مردی خونسرد است، با آرامی و بدون استرس کارهایش را انجام می‌دهد. به راحتی با هر کسی سر صحبت را باز می‌کند و خوشایند دیگران صحبت می‌کند، مثلا اگر فردی مذهبی باشد او را تایید می‌کند و اگر فردی خیلی مذهبی نباشد نیز او را تایید می‌کند اما خودش دیدگاه خیلی محکمی درمورد مسائل سیاسی، مذهبی یا فرهنگی ندارد و فکرش را به خاطر این مسائل مشغول نمی‌کند. در واقع، توانایی این را دارد که به راحتی نقش هر یک از اطرافیان را تقلید کرده و کارهای آن‌ها را کاملاً مشابه با آنان انجام دهد. حتی می‌تواند در طول شبانه روز در نقش‌های متفاوت و حتی متضاد ظاهر گردیده و هر کدام را به بهترین نحو انجام دهد.

آرکی تایپ پوزیدون

پوزیدون نماد دریاها است؛ دریا نماد حالت‌های هیجانی وجود ماست که منطق را نادیده می‌گیرد. در دریا جذر و مد اتفاق می‌افتد که نماد عصبانیت سریع و فروکش کردن آن در پوزیدون است. پوزیدون نماد پدر بودن و همسر بودن است. او در خانه جای ثابتی برای نشستن دارد که همه می‌دانند این جای پدر است. پوزیدون با این‌که مردی بسیار عاطفی و احساساتی است اما برای حفظ قدرت پدر بودن و همسر بودن (در اصل راس هرم بودن در خانواده) احساسات عاطفی‌اش نسبت به اعضای خانواده را بروز نمی‌دهد. زیاد با اعضای خانواده صحبت نمی‌کند، درمورد شرایط و تصمیمات کاری‌اش با اعضای خانواده مشورت نمی‌کند.

آرکی تایپ هادس

هادس نماد دنیای مردگان و دنیای زیرین است که هر دو نمادی از ناخودآگاه درون آدمی است. بیشتر فلاسفه مانند آلبر کامو، صادق هدایت و کافکا آرکی تایپ هادس دارند. نماد هادس غم، غصه، سوگ و تنهایی است. او درون‌گرا، کم حرف و انزواطلب است. به دلیل انتخاب سکوت و درون‌گرایی زیاد، اطرافیان و حتی خانواده‌شان شناختی از روحیات و نگرش‌های آن‌ها ندارند. هادس گرایشی به قدرت، ثروت و شهرت ندارد (در واقع سه اصلی که برای زئوس بسیار مهم است برای هادس بی‌اهمیت است). او درک عمیقی از زندگی دارد و شاید دردهای درون هادس از عمیق بودنش ناشی می‌شود. افراد با آرکی تایپ هادس به دنبال چرایی جهان هستی هستند و یکنواختی زندگی انسان‌ها را زیر سوال می‌برند.

آرکی تایپ دیونوسوس

مردانی که در لحظه زندگی می‌کنند و توجه خاصی به زمان آینده ندارند. آنها غرق در احساسات متناقض خویش می‌شوند.

دیونوسوس ممکن است به دنبال سیر و سلوک عرفانی باشد یا ممکن است به دنبال لذت بردن از تمام لحظات زندگی باشد. او به دنبال لذت، شادی و زندگی کردن در زمان حال است. از درون احساس می‌کند از بقیه برتر و بالاتر است و از اینکه در میان انسان‌ها گیر افتاده بسیار احساس رنج و غربت می‌کند. بدون چارچوب هستند، و هیچ حد و حدود و قانون و مقرراتی برای خودشان قائل نیستند و دوست دارند که آزاد و رها باشند. تعهد برای این افراد بسیار دشوار است و حکم قفس را دارد. به دنبال ثروت، شهرت و قدرت نیستند و زندگی مادی و دغدغه‌های دنیوی برای آنها بی‌معنی است. دیونوسوس بر احساسات زمان حال تمرکز می‌کند، مثلا اگر کنار دریاست چندین دقیقه بر نسیم دریا تمرکز می‌کند یا اگر در طبیعت است چندین دقیقه بر شنیدن صدای پرندگان تمرکز می‌کند.

آرکی تایپ آپولو

مردان آپولو ویژگی‌های قابل تحسینی مانند برنامه‌ریزی، هدفمندی، قانون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، وجدان‌گرایی و پایبندی به اصول اخلاقی دارند، این ویژگی‌ها منجر به تایید و جلب توجه دیگران و همچنین باعث موفقیت اجتماعی آپولو می‌شود. آپولو مردی متعهد، مقرراتی، با اراده، منظم، با پشتکار و علاقه‌مند به شعر و موسیقی (موسیقی کلاسیک را به انواع دیگر موسیقی ترجیح می‌دهد) است. او به دنبال ایجاد یک جامعه قانونمند است که در آن برابری انسان‌ها، شایسته سالاری و عدالت اجتماعی وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، آپولو به دنبال ایجاد یک آرمان شهر است. مردان ایده‌آل‌گرا که به دنبال ایجاد نظم و آرامش و قانون در اجتماع هستند تا عدالت و انصاف را حکم فرما کنند، آرکی تایپ آپولو دارند.

انواع آرکتایپ های زنانه (کهن الگوهای مردانه)

[su_tab title=”تست MBTI” url=”https://zehnemovafagh.com/mbti-test/”]تست mbti[/su_tab]

MBTI یا تست مایرز – بریگز

 

نظریه روانشناسی در دهه 1920 توسط کارل جی یونگ ارائه شد. ابزار MBTI در دهه 1940 توسط ایزابل بریگز مایرز و دخترش بریگزساخته شد و تحقیقات اصلی در دهه های 1940 و 50 انجام شد. میلیون ها نفر در سراسر جهان از زمان انتشار اولین آن در سال 1962 ، هر ساله این شاخص را استفاده می کنند.

فایل صوتی در مورد شخصیت شناسی MBTI
شخصیت شناسی MBTI

مایرز و بریگز با کمک به مردم برای شناخت خودشان، اعتقاد داشتند که این مردم می توانند زندگی بهتری برای خود بسازند.

 

آیا تا به حال شنیده اید که کسی خود را به عنوان یک INTJ یا ESTP توصیف کند یا می گویند فلان شخص برون گرا و شهودی است در حالی که شخص دیگر درون گرا حسی تفکری و قضاوتی است؟این ها شاخص هایی هستند که از طریق تست MBTI به دست می آیند.  بر اساس این تست افراد از چهار طریق قابل شناسایی هستند:

از این نظر که انرژی خود را از کجا به دست می آورند دو گروه هستند:

الف- برون گرا

ب- درون گرا

–     رفتار گرم و حرارتی دارند –     خیلی حرف میزنند –     افکارشان را با صدای بلند بیان میکنند –     سریع و بلند حرف میزنند –     حواسشان زود پرت میشود –     موضوع را عوض می کنند –     از بودن در جمع دیگران شاد میشوند –     در جمع ها خیلی فعالند –     اول عمل می کنند بعد فکر –     توی حرف دیگران زیادی میدوند –     زود با دیگرا ارتباط رقرا می کنند –     با آن ها درباره  موضوعات مختلف حرف بزنید.

–     رفتار آرامی دارند –     کم حرف میزنند –     تو دارتر هستند –     اول فکر میکنند بعد عمل میکنند –     از تنهایی انرژی میگیرند –     دوستان کی دارند –     تمرکز بالاتری دارند –     از قرار گرفتن در کانون توجه پرهیز می کنند. –     مردد هستند –     گفتگو ها را بدون مقدم آغاز می کنند –     در مهمانی ها طولانی و مخصوصاً نا آشنا حوصله شان سر می رود. –     دیر جوش هستند –     دیر ارتباط برقرار میکنند –     هر دفعه یک موضوع را مطرح می کنند.

• آدم ها از این نظر که اطلاعات را چگونه به دست می آورند دو گروهند:

الف- حسی ب- شهودی  

الف- حسی ها

ب- شهودی ها

–     گفتار آن ها واضح و ساده است –     جملات را تمام میکنند بعد جمله دیگر –     دقیق هستند و از مثال های واقعی استفاده میکنند –     جزئی نگر هستند –     نسبت به بدن خود آگاه هستند –     عمل گرا هستند –     مطالب غیر داستانی و عملی و واقعی را ترجیح می دهند –     صریح و واضح و خلاصه حرف میزنند –     گذشته را دقیق به یاد دارند –     وسط حرف دیگران به ندرت میپرند –     با محاسبات و اعداد راحت ترند

–     گفتار آنها پیچیده است و گاهی سرو ته ندارد –     جملات در هم دارند و از این موضوع به موضوع دیگر –     از تشبیه و استعاره استفاده می کنند –     به کلیات توجه میکنند –     بیشتر در ذهن و تخیلات خود هستند –     خیال پرداز و ایده گرا هستند –     مطالب معما گونه، شعر، رمان و … را بیشتر دوست دارند –     حرف را تکرار می کنند و با بیان دیگر می گویند –     آینده را پیش بینی می کنند –     با کلیات و روابط بین امور راحت ترند.

مطالعه بیشتر: تمرین تقویت آفرودیت با 10 راهکار اساسی

 

آدم ها بر اساس اینکه چگونه تصمیم میگیرند دو گروه هستند:

الف- تفکری ها

ب-  احساسی ها

منطقی عمل می کنند با دیگران رسمی و سرد هستند بی رحم و خشک به نظر می رسند پوست کلفت تر هستند محافظه کار هستند  خیلی کم تشویق می کنند پافشاری می کنند  از جملات و عبارات منطقی استفاده می کنند  کمتر اسم کوچک دیگران را به کار می برند  به شغل های برنامه ریزی اشتغال دارند. درگیر مشکلات دیگران نمی شوند برخودشان تسلط بیشتر دارند  اطلاعات را واضح و ساده به آن ها بگویید دربرخورد با این ها بپرسید چه فکری راجع به این دارد ؟

احساسی بر خورد می کنند  با دیگران گرم و دوستانه هستند ملایم و دوستانه به نظر می آیند زود رنج هستند  زود هیجان زده می شوند  در تایید یا رد دیگران زیاده روی می کنند  اعتماد به نفس کمتری دارند  از جملات احساسی و ارزشی استفاده می کنند  زود اسم کوچک دیگران را به کار می برند به شغل های خدماتی گرایش دارند با دیگران زود همدلی می کنند یا غم و غصه را فرو می خورند یا زود عصبانی می شوند. آنها را غرق جزئیات نکنید و گزینه های مختلف را در نظر بگیرید. در برخورد با اینها بپرسید چه احساسی راجع به این دارند؟

 

 

از نظر نحوه برنامه ریزی و زمان بندی دو  گروهند:

الف- ساخت مدار (قضاوتی)	ب- بی ساخت مدار (دریافتی)
جدی  مسئولیت پذیر  نظر خود را با قاطعیت بیان می کنند  عجله دارند  ظاهری مرتب تری دارند  سر وقت به کار ها می پردازند  از قبل برنامه ریزی میکنند  از محیط های منظم با قانون خوششان می آید دوست دارند همه چیز از قبل مشخص باشد.  انعطاف ناپذیرند  از قبل فهرست کار تهیه می کنند  در برخورد با اینها وقت شناس باشید	بازیگوش از زیر مسئولیت در میروند تصمیمات را به عقب می اندازند گیج و مردد به نظر می رسند آرم تر هستند توجه کمتری به ظاهر می کنند کارها را عقب می اندازند از برنامه ریزی قبلی خوششان نمی آید در محیط سازمان دار اذیت میشوند  دوست دارند در روند انجام کار تصمیم بگیرند انعطاف پذیرند اگر هم فهرست تهیه کنند انجام نمیدهند  در برخورد با این ها برای تصمیم گیری آن ها را تحت فشار قرار ندهید

 

با توجه به پاسخ های افراد به این تست 16 تیپ شخصیتی MBTI درست می شود:

• INFJ  درون گرای شهودی احساسی قضاوتی
• INFP  درو گرای شهودی احساسی دریافتی
• INTJ درون گرای شهودی تفکری دریافتی
• INTP  درون گرای شهودی تفکری دریافتی
• ESTP  برون گرای حسی تفکری دریافتی
• ESTJ  برون گرای حسی تفکری قضاوتی
• ESFP  برون گرای حسی احساسی دریافتی
• ESFJ  برون گرای حسی احساسی قضاوتی
• ENFP  برون گرای شهودی احساسی دریافتی
• ENFJ  برون گرای دریافتی احساسی قضاوتی
• ENTP برون گرای شهودی تفکری دریافتی
• ENTJ  برون گرای شهودی تفکری قضاوتی

 

یکی از سوالاتی که در کارگاه های شخصیت شناسی از ما می پرسند:

آیا شخصیت فرد عوض می شود؟

یک تحقیق در 2017 بعد از بررسی 207 مقاله در این زمینه اعلام کرد که شخصیت می تواند در جلسات درمانی عوض شود.

با یادگیری مهارت های جدید، مطالعه و شکیبایی می توان بعضی از ویژگی های شخصیتی خود را تغییر داد. مثلا اگر شما درون گرا هستید و از این نظر در کار یا روابط عاطفی اذیت می شوید می توانید برون گرایی خود را تقویت کنید.

 

	Kavirayani KM. Astrology and mental illness. AP J Psychol Med 2013;14:95-102.
	Mora G. History of psychiatry. Current theories of personality and psychopathology. In: Freedman AM, Kaplan HI, editors. Comprehensive Text Book of Psychiatry. 2nd ed., Ch. 1. Baltimore, Bombay: Williams and Wilkins, Indian Edition Scientific Book Agency; 1967.
	Guinness AE. ABC’s of Human Mind. New York, Montreal: The Readers Digest Association Inc., Pleasantville; 1990.
	Coleman JC. Abnormal Psychology and Modern Life. Bombay: D.B. Taraporevala & Sons; 1969.
	Personality Psychology – Wikipedia. Available from: https://www.en.wikipedia.org/wiki/Personality_psychology. [Last accessed on 2018 May 17].

 

زهرا فتاحی و فرزاد میراحمدی. شخصیت شناسی بر اساس آرکی تایپ ها، تهران1398: انتشارات ذهن موفق