شخصیت شناسی کهن الگوها (آرکتایپ ها)

در این مقاله به معرفی شخصیت شناسی کهن الگوها می پردازیم و ۱۵ نوع کهن الگو یا آرکتایپ را معرفی می کنیم. ۸ نوع کهن الگوهای مردانه و ۷ نوع کهن الگوهای زنانه بررسی می کنیم.

فرزاد میراحمدی با همکاری دکتر زهرا فتاحی

به چند سوال مهم توجه کنید:

آیا می‌دانید چه شغلی برای شما مناسب است؟

چه کسانی برای رابطه عاطفی با شما مناسب هستند؟

چگونه با توجه به تیپ شخصیتی، بادیگران ارتباط بهتری داشته باشید؟

و یا اینکه چه تیپ شخصیتی برای شراکت با شما مناسب است؟

اگر چنین سوالاتی ذهن شما را درگیر کرده است خواندن این مقاله گزینه بسیار مناسبی است. 

شما می توانید ابتدا تست آرکتایپ ها را انجام دهید:

تست کهن الگوهای یونگ

تست آرکتایپ زنان

تست آرکتایپ مردان

ما شغل و رشته تحصیلی خود را انتخاب می‌کنیم بدون اینکه استعداد خودمان را بشناسیم. وارد محیط کار می‌شویم بدون آنکه هوش هیجانی، هوش کلامی، برندسازی شخصی و… را در خود تقویت کنیم. ازدواج می‌کنیم بدون اینکه تیپ شخصیتی طرف مقابلمان را بدانیم و نیازهای عاطفی عمیق او را بشناسیم. ما صاحب فرزند می‌شویم بدون اینکه شخصیت فرزندمان را بشناسیم و اصول تربیتی را بدانیم. ما زندگی می‌کنیم بدون اینکه ناخودآگاه و لایه‌‌های پنهان شخصیت خود را بشناسیم.

ما بر اساس سال ها تحقیق و تدریس به هزاران نفر در موسسه ذهن موفق متوجه شده ایم که شناخت شخصیت خود و شناخت شخصیت دیگران به روش کهن الگوهای یونگ راه مناسبی برای پاسخ به سوالات بالا است.

کهن الگو چیست؟

واژه کهن الگو ترجمه آرکی تایپ یا آرکتایپ است که از زبان یونانی مشتق شده است. این کلمه  به معنی مدل یا الگویی بوده است که چیزی را از روی آن می‌ساختند.

مدل شخصیت شناسی کهن الگوها یا آرکی تایپ ها بر اساس تئوری های کارل یونگ روانشناس سوئیسی شکل گرفته است.

یونگ پس از پرداختن به ناخودآگاه جمعی، نظریه آرکی تایپها یا کهن الگوها را به منظور روشن کردن اجزای شخصیت ارائه داد. از نظر او آرکی تایپ، افکار غریزی و مادرزادی و تمایل به رفتارهایی است که انسان‌ها بر طبق الگوهای از پیش تعیین شده انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، آرکی ‌تایپ تصاویر و رسوباتی است که بر اثر تجربه‌های مکرر پدران باستانی به ناخودآگاه بشر راه یافته است. آن بخش از رفتار هایی که اجداد اولیه با تکرار آنها باعث شده اند که اکنون آن رفتارها بصورت غریزی در همه انسانها فارغ از رنگ و نژاد بروز کنند. در واقع آرکی تایپ یا کهن الگو محتویات ناخودآگاه جمعی است که در همه انسانها مشابه است. 

یونگ به تکراری و عمومی بودن شخصیتها و رویدادهای زندگی در انسانها پی برد. وی به این نتیجه رسید که افسانه های تاریخی که در فرهنگهای مختلف وجود دارند با روشهای نمادین تجربیات درونی مردم را به نسلهای بعد انتقال می دهند و این داستانها که به کرات در هنر و ادبیات نقاط مختلف جهان مطرح شده اند، ساختار زندگی ما را شکل می بخشند. در تمامی این داستانها تعداد کمی الگوهای اصلی وجود دارند.

با آزمون کهن الگوها، آرکی تایپهای غالب خود را می شناسید و به علت اصلی مشکلات خود و اطرافیانتان پی می برید. سپس می توانید با تمرین و کنترل خود، آرکی تایپهای غالب خود را متعادل ساخته و آرکی تایپهای سرکوب شده خود را تقویت نمایید تا به تعادل در تمامی جنبه های زندگی دست یابید.

پیشنهاد می کنیم اگر تاکنون تست آرکتایپ ها (کهن الگوهای) زنانه و مردانه را انجام نداده اید، این تست را انجام دهید:

منافع شخصیت شناسی بر اساس کهن الگوها چیست ؟

بر اساس این کهن الگوها یا آرکی تایپ ها ۱۵ نوع تیپ شخصیتی ارائه می شود. ۸ تیپ شخصیتی مردان و ۷ تیپ شخصیتی زنان.

گاهی در بین دوستان و آشنایان دو دختر می بینیم که یکی در ازدواج خیلی موفق است ولی دیگری علی رغم تلاش زیاد در رابطه عاطفی خود موفق نیست. دو برادر می بینیم که یکی در کار خیلی موفق می شود، اما دیگری نمی داند چه کاری انجام دهد. بچه هایی می بینیم که از همان بچگی رهبری گروه را بر عهده می گیرند. بچه هایی هستند که انگیزه زیادی برای پیشرفت دارند. بچه های دیگری هم هستند که از کودکی سرگردان هستند. دختران کم سن و سالی هستند که از کودکی به فکر ازدواج هستند. دختران دیگری هستند که کارهای جسورانه انجام می دهند.

لطفا به فایل های صوتی کوتاه زیر با صدای خانم دکتر فتاحی گوش دهید در مورد دستاورد شخصیت شناسی:

این موارد همه از کهن الگوهای مختلف شروع می شوند. کهن الگوها یا آرکتایپ ها نوعی انرژی روانی در ما ایجاد می کنند که ما را به سمت رفتارها و ذهنیت خاصی سوق می دهند.

در این قسمت به معرفی ۱۵ کهن الگو می پردازیم

انواع تیپ های شخصیتی به روش کهن الگوها کدامند؟

با توجه به کتاب شخصیتی شناسی بر اساس آرکی تایپ ها نکاتی از هر کدام از تیپ های شخصیتی ارائه می کنیم:

الف- کهن الگوهای زنانه (آرکتایپ های زنانه)

تیپ شخصیتی آتنا (شخصیت شناسی کهن الگوها)

زنانی خردگرا و اهل منطق هستند که در بین آشنایان و دوستان به منطقی بودن و دوری از حواشی معروف هستند. این زنان علاقه زیادی به درس خواندن و مطالعه کردن دارند، بسیار فعال هستند و مخصوصا در مجامع علمی به وفور یافت می‌شوند. وقتی با این افراد روبرو می‌شوی متوجه هدف‌ها و برنامه‌ریزی‌های دقیقشان می‌شوید. مردان در برخورد با این زنان اغلب اذعان می‌کنند که با زنی متفاوت روبرو هستند که گویی از او انگیزه و انرژی می‌گیرند.

تیپ شخصیتی آرتمیس (شخصیت شناسی کهن الگوها )

زنانی مستقل، جسور و هدف‌گرا هستند که برای رسیدن به اهداف خود از هر مانعی می‌گذرند. این زنان در تجارت، ورزش و امور مدیریتی بسیار موفق هستند. علاقه‌مند به طبیعت گردی و ورزش هستند. این زنان خود را وابسته به دیگران نمی‌دانند و با پشتکار و جنگندگی برای رسیدن به هدف‌های خود تلاش می‌کنند.

تیپ شخصیتی آفرودیت(شخصیت شناسی کهن الگوها)

زنانی که به ظرافت‌های زنانه اهمیت زیادی می‌دهند و بعد زنانگی آن‌ها بیشتر از سایر زنان است. این افراد همان زنانی هستند که شعرای فارسی در شعرهای خود آن‌ها را توصیف کرده‌اند و در فراق آن‌ها شعر سروده‌اند. این شخصیت از کودکی تا میانسالی مورد توجه اطرافیان است و در مهمانی‌ها و جمع‌ها همیشه توجه دیگران را به خود جلب می‌کند. این افراد به تجملات زندگی، تفریحات، خرید، مسافرت و زندگی راحت و بی‌دردسر اهمیت زیادی می‌دهند.

تیپ شخصیتی پرسفون (شخصیت شناسی کهن الگوها)

زنانی هستند که کودک درون فعالی دارند و رفتارهای کودکانه آن‌ها در همه سنین مشخص است. هیجانات آنها زود فعال می‌شود به گونه‌ای که زود شاد یا ناراحت می‌شوند. جذابیت‌های دخترانه در آن‌ها مشخص است، چهره‌ای بچه‌گانه دارند و عاشق وسایل فانتزی دخترانه هستند. پرسفون‌ها با توجه به محیط اطراف خود رفتارهای متفاوتی دارند به گونه‌ای که اگر محیط آتنایی باشند به سمت رشد آرکی تایپ آتنا پیش می‌روند و اگر هرا یا آفرودیت اطرافشان باشد به سمت رشد این آرکی تایپ‌ها پیش می‌روند.

تیپ شخصیتی دیمیتر (شخصیت شناسی کهن الگوها)

زنانی هستند که با مهربانی خود پذیرای دیگران هستند و تلاش می‌کنند دیگران را شاد و خوشحال کنند. آن‌ها بسیار احساساتی هستند، از احساسات دیگران بسیار تاثیر می‌پذیرند، با شادی دیگران شاد و با ناراحتی آن‌ها ناراحت می‌شوند. به کار منزل و کارهای هنری و خانگی علاقه دارند و دوستان با وفایی برای همسر، فرزندان و اقوام هستند. برای دیمیتر فرزند اولویت اول است.

تیپ شخصیتی هستیا (شخصیت شناسی کهن الگوها)

زنانی آرام و معنوی که اهمیتی به گفت و شنودهای زنانه نمی‌دهند و در کمال آرامش به وظایف خود می‌پردازند. این زنان بیشتر در خانه هستند و تمایل چندانی برای کار یا حضور در بیرون از منزل ندارند. گلایه چندانی از زندگی ندارند و سختی‌ها و ناکامی‌های زندگی را به عنوان سرنوشت می‌پذیرند. این افراد توکل عمیقی به خداوند دارند و در سکوت و آرامش عبادت می‌کنند.

تیپ شخصیتی هرا (شخصیت شناسی کهن الگوها)

زنانی هستند که به تشکیل خانواده، ازدواج و انتخاب همسر اهمیت زیادی می‌دهند و در برخورد با همسر سیاست‌های زنانه را به خوبی اجرا می‌کند. این زنان اهمیت زیادی به روابط عاطفی خود با طرف مقابل می‌دهند به گونه‌ای که گاه همسر یا نامزد را بیش از حد کنترل می‌نماید. برای چنین زنانی ازدواج، مدیریت خانواده و رابطه فامیل اولویت دارد. این زنان معمولا ترس از این دارند که همسرشان توسط زنان دیگر اغوا شوند و به همین خاطر گاهی با سیاست‌های خاص خودشان رابطه همسر را با بسیاری از افراد قطع می‌کنند.

شخصیت شناسی کهن الگوها مردان را جدا از زنان بررسی می کند و به موضوع ازدواج کهن الگوها و شغل آن ها و سایر مسائل مربوطه نیز می پردازد.

تیپ شخصیتی آرس (شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردانی اهل ریسک و هیجان‌طلب که دوستان بسیار زیادی دارند و همیشه آماده خدمت به دوستانشان هستند. این مردان به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند و در بسیاری از موارد خدمت‌رسانی افراطی به دوستان و آشنایان می‌کنند. بعد هیجانی این افراد باعث می‌شود در بسیاری از مواقع عجولانه تصمیم‌گیری کنند و عجولانه قول دهند که ممکن است باعث آسیب آن‌ها شود. آن‌ها زود عصبانی می‌شوند و هنگام عصبانیت ممکن است حرفی بزنند یا کاری انجام دهند که به زیان آن‌ها باشد. این افراد توان بالایی در کارهای ورزشی و فنی مهارتی دارند.

تیپ شخصیتی هادس (شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردانی اغلب عمیق و در خود فرو رفته که گویی توجهی به بود و نبود دیگران ندارند و در تنهایی خود به افکار فلسفی می‌پردازند. این مردان تمایل چندانی به حضور در جمع‌ها ندارند و احساس می‌کنند دیگران آنها را درک نمی‌کنند. بسیار اهل مطالعه (بویژه مطالعه کتابهای فلسفی) هستند اما علاقه‌ای به بودن در جمع و گردش و مسافرت ندارند.

تیپ شخصیتی پوزیدون (شخصیت شناسی کهن الگوها)

این مردان نمونه‌ای از مردان پدر سالار هستند، تمایل زیادی دارند که جایگاه آنها در راس خانواده حفظ شود و در جامعه و محیط کار مورد احترام دیگران هستند. این افراد با اعضای خانواده خود زیاد صحبت نمی‌کنند و فرزندان خود را زیاد تحسین نمی‌کنند اما در جامعه بسار مردم دار هستند و دیگران از آنها به نیکی یاد می‌کنند.

تیپ شخصیتی هفاسیتوس(شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردانی به شدت علاقه‌مند به پیشرفت که در بیشتر مواقع استعداد و توانمندی اصلی خود را نمی‌شناسند و دنبال ناجی ای هستند که آن‌ها را راهنمایی کند. این مردان مهارت کلامی ضعیفی دارند و در بسیاری از موارد نمی‌توانند منظور خود را به دیگران انتقال دهند. آنها مردان بسیار خلاقی هستند و ذهن آنها پر از ایده است اما معمولا ایده‌ها را به مرحله عمل در نمی‌آورند. مهم‌ترین ویژگی این مردان توان خلاقیت آنهاست.

تیپ شخصیتی زئوس (شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردان قدرتمندی که در هر جایی که باشند موفق‌ترین، بانفوذترین و قدرتندترین افراد آن صنف هستند. این مردان به صورت ذاتی قدرت مدیریت و فکر اقتصادی بسیار بالایی دارند. آنها برندسازی می‌کنند، شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ را پایه‌ریزی می‌کنند و باعث رونق اقتصاد یک جامعه می‌شوند. این مردان قدرت فوق العاده‌ای برای رهبری افراد، مدیریت کلان، آینده‌نگری و استفاده از امکاناتی دارند که شاید به چشم دیگران نیاید.

تیپ شخصیتی دیونوسوس (شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردانی که در لحظه زندگی می‌کنند و توجه خاصی به زمان آینده ندارند. آنها غرق در احساسات متناقض خویش می‌شوند،. گاهی شاد و گاهی به شدت غمگین می‌شوند. این گروه از افراد خود را رها از دنیا و برنامه‌های آن می‌کنند و به فلسفه “هر چه پیش آید خوش آید” معتقد هستند. ممکن است زندگی معمولی خود را رها کنند و در طبیعت و به دور از انسان‌ها زندگی کنند.

تیپ شخصیتی هرمس (شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردانی خوش‌صحبت و اهل معاشرت هست که به راحتی با هر گروهی از افراد ارتباط برقرار می‌کنند. این مردان به تفریح و مسافرت اهمیت زیادی می‌دهند و قدرت مذاکره فوق العاده‌ای دارند. در هر زمینه‌ای می‌توانند صحبت کنند ولی اطلاعات آن‌ها اغلب عمیق نیست. این مردان شوخ طبع و بذله‌گو هستند و در جمع‌ها دیگران را می‌خندانند.

تیپ شخصیتی آپولو (شخصیت شناسی کهن الگوها)

مردان منطقی، قانونمند و اهل برنامه‌ریزی هستند. این مردان اهل تعامل و گفتگو هستند و از بحث و جدال‌های بیهوده پرهیز می‌کنند. وقت‌شناسی، علاقه به مطالعه و یادگیری و توجه فراوان به اصول و قوانین اجتماعی از ویژگی‌های این مردان است. آن‌ها از مردان و زنان بی‌برنامه و بی‌نظم خوششان نمی‌آید و بیشتر جذب کسانی می‌شوند که به دنبال پیشرفت، موفقیت و هم چنین برنامه‌ریزی هستند.

برای شناخت کامل شخصیت شناسی کهن الگوها و یادگیری تمام جزئیات تیپ شخصیتی خود و دیگران همین الان کتاب زیر را تهیه کنید:

نویسنده مقاله: فرزاد میراحمدی و دکتر زهرا فتاحی ( نویسنده کتاب شخصیت شناسی بر اساس آرکتایپ ها)