طرحواره نقص / شرم

این مقاله در مورد طرحواره نقص / شرم و نشانه های این طرحواره می باشد که بر اساس مدل طرحواره درمانی توضیح داده شده است.

طرحواره‌ نقص / شرم

یکی از طرحواره‌هایی که بسیاری از مردم،چه موفق و چه ناموفق، درگیر آن می‌شوند همین طرحواره‌ نقص و شرم است. کسانی‌که این طرحواره را دارند از درون یک عیب درونی احساس می‌کنند که فکر می‌کنند این عیب آن‌ها را بی‌ارزش کرده است و نباید دیگران پی به آن ببرند. این طرحواره مثل طرحواره شکست احساس سرخوردگی به فرد می دهد.

نشانه‌های طرحواره‌ نقص / شرم

اگر شما چند مورد از نشانه‌های زیر را در اغلب موارد دارید دچار تله نقص و شرم شده‌اید:

•  کسانی‌که دوستشان دارم اگر عیب‌های من را بفهمند دیگر دوستم نخواهند داشت.
• احساس می‌کنم از درون بی‌ارزش هستم.
•  احساس می‌کنم شایستگی عشق، توجه و احترام دیگران را ندارم.
•  تلاش می‌کنم دیگران عیب‌های من را نفهمند و گرنه من را ترک می‌کنند.
•  اغلب اطرافیانم من را سرزنش می‌کنند و من هم احساس می‌کنم سزاوار این سرزنش‌ها هستم.

زمانی که شخص در تله‌ نقص و شرم باشد نمی‌تواند با دیگران ارتباط خوبی داشته باشد؛ یا تلاش می‌کند خودش را خیلی به دیگران اثبات کند، یا به خاطر احساس شرم از دیگران و از موقعیت‌ها فرار می‌کند یا مورد تمسخر دیگران واقع می‌شود و حقش به راحتی ضایع می‌شود.

ویژگی‌های طرحواره‌ نقص / شرم

اگر می‌خواهید که متوجه شوید در چه زمان‌هایی دچار نقص و شرم می‌شوید به موارد زیر توجه کنید:

• اگر کسی به شما احترام بگذارد تعجب می‌کنید
•  خود را با دیگران خیلی مقایسه می‌کنید
• اگر کسی به شما انتقاد کند با خصومت با او رفتار می‌کنید
• خود را در جاهای مختلف تحقیر می‌کنید
•  دیگران را تحقیر می‌کنید
•  از دیگران بسیار انتقاد می‌کنید
•  در جمع‌ها بسیار اضطراب دارید
• برای موفقیت‌هایتان احساس لیاقت نمی‌کنید

ریشه‌های طرحواره نقص و شرم

•  تحقیر در دوران کودکی
• عدم توانایی ارتباط با بقیه‌ی کودکان
•  داشتن ایراد ظاهری
• اطرافیان سرزنش‌گر
•  مقایسه کردن کودک با کودکان دیگر

زمان کودکی تاثیر فراوانی در شکل گیری شخصیت دارد. اگر در آن زمان بزرگترها با لحن سرزنش‌گرانه با کودک صحبت کنند کم‌کم احساس می‌کند که مشکل اساسی دارد و نسبت به دیگران کم‌تر است.

اگر این ذهنیت اصلاح نشود وقتی بزرگ‌تر شود با شیوه‌های نامناسبی با دیگران برخورد می‌کند: یا از آن‌ها فرار می‌کند، یا خود را دست‌کم می‌گیرد یا خود را از دیگران بهتر نشان دهد تا نشان دهد که من خیلی خوبم و دیگران بد هستند.

کتاب طرحواره های شخصیتی

علائم خطر در روابط عاطفی

اگر در روابطی قرار گرفتید و متوجه شدید که یک یا چند مورد از موارد زیر وجود دارد به سمت طرحواره‌ی شرم و نقص پیش می‌روید:

•  طرف مقابل شما را تحقیر می‌کند.
•  شما او را خیلی تحقیر می‌کنید.
•  معمولا ترس از برملا شدن عیب‌های درونی خود دارید.
•  خیلی تلاش می‌کنید خود را خیلی خوب نشان دهید.
•  اگر با شما با احترام برخورد کند احساس کنید که لایق این احترام نیستید.

کسانی که طرحواره‌ نقص و شرم دارند با بدن، صدا، اخلاق و قیافه‌ی خود راحت نیستند.

این افراد می‌خواهند قسمتی از وجود خود را پنهان کنند:

•  قسمتی از قیافه‌ی خود را پنهان می‌کنند تا مبادا کسی درباره‌ی آن قضاوت کند.
•  حرف‌های خود را کامل بیان نمی‌کنند تا مبادا تحقیر شوند.
• ملیت، سواد، مدرک و… خود را پنهان می‌کنند یا بیش از حد آن را بزرگنمایی می‌کنند تا دیگران را متوجه‌ی خود کنند.

درمان طرحواره‌ نقص / شرم

برای درمان طرحواره نقص و شرم مانند طرحواره‌های دیگر باید موارد زیر را در نظر گرفت:

•  اصلاح باورها و داستان‌های ذهنی
•  شفای کودک درون و تقویت والد درون
•  تغییر رفتارهایی که منجر به شرم و نقص می‌شود.
•  

باورهای نقص و شرم به صورت زیر است:

•  من از بقیه‌ی افراد بدتر هستم.
•  دیگران من را زیر نظر دارند.
•  من دوست داشتنی نیستم.
•  من بی‌ارزش هستم.

این باورها توهماتی هستند که از کودکی در ذهن شخص می‌روند. شخص باید متوجه شود که این موارد واقعی نیستند و داستان‌های غیرواقعی هستند که باید عوض شوند.

برای شفای کودک درون باید گذری به کودکی خود بزنید و جاهایی که احساس شرم به شما دست داد را پیدا کنید و در آن لحظه به کودک درون خود محبت کنید و بگویید:”تو خوب هستی و من در کنارت هستم.” البته شفای کودک درون یک برنامه‌ی عمیق‌تر است که در کتاب طرحواره‌ها بیشتر بیان کرده‌ایم.

نکته‌ی مهمی که در این‌جا لازم است یادآوری کنیم این است که
راز رهایی از شرم پذیرفتن آن چیزی است که از آن فرار می‌کنید.
اگر از قیافه‌ی خود شرم دارید آن را نمایان سازید و نگران قضاوت دیگران نباشید.

در این زمینه‌ی رفتاری کارهای مهمی باید انجام دهید؛

•  از کسانی‌که شما را تحقیر می‌کنند دوری کنید و به آن‌ها اجازه ندهید شما را تحقیر کنند.
•  دست از تحقیر کردن دیگران بردارید.
•  توانمندی‌های دیگران را به آن‌ها گوشزد کنید.
•  خود را با دیگران مقایسه نکنید، به کشف توانمندی‌های خاص خود بپردازید.
•  هر روز یک کار غیرعادی در برخورد با غریبه‌ها انجام دهید تا شرم وجودتان از بین برود.

برای شناخت سایر طرحواره ها به لینک زیر مراجعه نمایید:

انواع طرحواره                                   تست طرحواره