ازدواج سفید

ازدواج سفید؛ عوامل ایجاد و پیامدهای آن

 سوالی که این روزها خیلی از ما می پرسند در مورد ازدواج سفید است. شاید شما هم در مورد ازدواج سفید سوالاتی داشته باشید که با مطالعه این مقاله می توانید به جواب برسید. این که ازدواج سفید از کجا شروع شد، چه تبعاتی دارد و چه اقداماتی در این زمینه می شود انجام داد؟

تاریخ پیدایش ازدواج سفید

در طول جنگ جهانی دوم در اروپا و به طور کلی در عمده نقاط جهان، مردان به کار جنگیدن مشغول بودند و نیازهای صنعتی جامعه به عهده زنان افتاده بود. در کتاب های تاریخ اجتماعی آن زمان می خوانیم که عمده کارگران در کارخانه های صنعتی و مهمات سازی، زنان بودند. کمبود مردان در سطح جامعه کاملا حس می شد. نتیجه اینکه زنان، دیگر خانه نشین و خانه دار نبودند و حالا فرصتی پیدا کرده بودند تا به خوبی دیدگاه های حاکم مردانه در جامعه، که نشان از برتری مردان در عرصه های اجتماعی داشت را بشکنند و خودی نشان دهند.

البته تلاش ها برای شکستن این دیدگاه های مرد برتر بینی از اواخر قرن نوزده میلادی آغاز شده بود. جنگ جهانی به پایان رسید و مردان خانواده یا برنگشتند، و یا معلول و فاقد کارآیی به خانه بازگشتند. نتیجه این بود که بایستی زنان همچنان در عرصه کار اقتصادی و اجتماعی باقی می ماندند تا هم امورات اقتصاد اجتماع بگردد و هم چرخ اقتصادی خانواده ها برای ادامه زندگی.

از سوی دیگر نیز دولت ها به جمعیت احتیاج داشتند، بیست میلیون نفر در طول این چهار سال از جمعیت کاسته شده بود و بایستی جایگزین می شد. سیاست های کلان اجتماعی اروپا به دو سمت حرکت کرد تا این کمبود جمعیت را جبران کند: یکی مهاجر پذیری از دیگر کشورها، مانند مهاجرت گسترده ترک ها به آلمان؛ و سیاست دیگر آزادی های جنسی پس از جنگ، که دوره ای را در اروپا به وجود آورد که از آن به عنوان انفجار نوزاد (Baby Boom) یاد می کنند. این آزادی های جنسی، در قالب فرهنگ های اروپایی همچنان باقی ماند و با آزادی خواهی های لجام گسیخته افراد در جوامع مختلف اروپا و آمریکا تقویت شد.

مطالعه بیشتر: مشاوره ی قبل از ازدواج

یکی  از نتایج این آزادی ها، عدم اعتقاد به روابط متعهدانه و طولانی مدت، با عنوان ازدواج بود. در میانه دهه ۱۹۸۰، جامعه اروپا و آمریکا با پدیده نوظهوری مواجه بود که در آن زنان و مردان تمایلی به دادن تعهدهای اخلاقی و قانونی به یکدیگر برای وارد شدن به ازدواج، حداقل به سادگی، نبودند. همزیستی (Cohabit) در کنار یکدیگر، و داشتن تمام الزامات رابطه زناشویی، بدون ثبت شرعی و قانونی ازدواج، ویژگی برجسته این نوع روابط است. این نوع الگوی تشکیل خانواده، در ابتدا جامعه را با مشکل بچه های بی سرپرست و نامشروع مواجه کرد، تا اینکه به مرور قانون گذاران با اتخاذ روشی میانه روانه، نه این نوع رابطه را نفی کردند و تأیید.

آنها قوانینی را وضع کردند که بر طبق آن هر فردی که بتواند ثابت کند که برای مدت زمان خاصی در یک رابطه همزیستانه با فرد دیگری بوده  است، قانون با آن ها به مثابه زن و شوهر برخورد کند، حتی در مواقعی مانند موضوع ارث و میراث. اما به هر حال، از سوی دیگر برخورد به صورتی بود که جامعه را دچار تغییر و دگرگونی می کرد.

زیربناهای پشتیبان بروز چنین پدیده ای در کسب استقلال بیشتر زنان در جامعه، شاغل شدن آنها و تغییر شکل الگوی ارتباطی زنان و مردان در اجتماع بود. دیگر زنان خودشان شاغل بودند و به قول معروف دستشان در جیب خودشان بود و به دنبال فردی که پشتیبان و تأمین کننده مسائل مالی آنها باشد نبودند و از طرف دیگر، این قانون که در صورت طلاق و جدایی، اموالی که فرد بعد ازدواج به دست آورده، به طور مساوی بین طرفین تقسیم می شود نیز، باعث می شد که افراد در ازدواج محتاطانه رفتار کنند، چرا که در واقع ازدواج و همسرگزینی، به نوعی شریک گزینی هم محسوب می شد.

تا اینکه در نهایت، الگوهای ازدواج در این کشورها به طور عمده به این شکل تغییر کرد: آشنایی طولانی مدت دو نفر با یکدیگر، همزیستی برای مدت طولانی در یک خانه، داشتن رابطه زناشویی، و عمدتا تا زمانی که تصمیم به داشتن فرزند نباشد این رابطه شکل رسمی و قانونی و شرعی نمی گیرد.

عوامل پیدایش ازدواج سفید

حال، با توجه به سابقه تاریخی و اجتماعی فوق می توان دلایل بروز چنین پدیده ای را به چند دسته تقسیم کرد: اجتماعی و فرهنگی-اقتصادی. ازدواج سفید و فراگیر شدن آن در بخش هایی از جامعه نیز در قالب این مقوله قابل بررسی است.

مطالعه بیشتر: زوج درمانی گاتمن

عوامل اجتماعی

کسب استقلال زنان، شاغل شدن آنها و عدم وابستگی به مردان در زمینه های اقتصادی گرایش را در این زمینه بیشتر کرده است. از حدود ۲۰ سال پیش که در عرصه اجتماعی با تغییر دیدگاه زنان نسبت به نقش خود در جامعه بودیم، زنان بیشتر وارد بازار کار شدند، درآمد کسب کردند، رانندگی کردند و بیشتر در عرصه های اجتماعی سعی کردند که خودنمایی کنند.

این ها همه زمینه را برای شکستن این باور ذهنی در زنان ایجاد کرد که زنان هم می توانند مستقل و یا حتی در پاره مواقع بهتر از مردان در زمینه های اقتصادی و اجتماعی فعالیت کنند و دیگر برای ادامه زندگی الزاماً به یک مرد نان آور احتیاجی نیست.

عوامل فرهنگی – اقتصادی

موضوع بعدی در این مقوله موضوعات اقتصادی است. همان طور که در اروپا و آمریکا ترس از تقسیم اموال در صورت ازدواج و طلاق جلوی گرایش به ازدواج را گرفت، در جامعه ما نیز سایر موانع فرهنگی و البته شیوه استفاده از آداب و رسوم به عنوان ابزاری برای کنترل طرف مقابل، فخر فروشی، چشم و هم چشمی مانع گرایش به ازدواج شد. به عنوان مثال عمده مسأله مطرح شده در زمینه ازدواج در بین خانواده ها موضوع مهریه است. مهریه، همان طور که از عنوان آن بر می آید، ابزاری است برای نشان دادن مهر و محبت بین زن و مرد، فلسفه وجود خود را از دست داده است و ابزاری شده برای گرفتن ضمانت از مرد، فخر فروشی به اقوام و فامیل، و وسیله ای برای نشان دادن ارزش بالای دختر در بین سایرین.

از طرف دیگر، بالا رفتن هزینه ها و رنگین تر شدن استانداردهای برگزاری مراسمات ازدواج، مانند اضافه شدن هزینه های فیلم برداری و لباس و ماشین عروس و غیره، و البته بالا رفتن هزینه های ادامه زندگی مشترک، ترس از ازدواج را بالا برده و متاسفانه، برخلاف چند سال گذشته که شاهد تبریک گفتن به افراد تازه ازدواج کرده بودیم، امروزه شاهد آن هستیم که به شوخی یا جدی، به فرد تازه ازدواج کرده با طعنه و شوخی تبریک گفته می شود. ترجمه جامعه شناختی این موضوع تغییر ارزش ها و نگرش ها نسبت به موضوع ازدواج است، به طوری که ازدواج دیگر پدیده ای نیکو در زندگی نیست بلکه سدی است در مسیر پیشرفت ها و راحتی های احتمالی در زندگی شخصی هر کسی (چه دخترو چه پسر).

آسیبها و معایب ازدواج سفید در ایران

رواج این پدیده در جامعه فعلی ما، که با عنوان ازدواج سفید از آن یاد می شود، به عنوان یک پدیده وارداتی محسوب خواهد شد. اما، آنچه جدای از علل بررسی شده فوق، و البته توضیحات بسیار مختصر درباره آنها نظر ما را به خود جلب می کند، عدم همخوانی آن با بایسته های عرفی و شرعی حاکم بر این جامعه است. عدم اعتقاد به همزیستی دو فرد نامحرم در کنار هم و تلقی آن به عنوان یک رابطه نامشروع براساس شرایط شرعی، نشان از تزلزل اعتقادات مذهبی د ربین این افراد دارد.

جدایی از خانواده، رفتن برای تحصیل در سایر شهرها، ماندن و کار کردن و کسب استقلال اقتصادی خانم ها، گرایش به زندگی مجردی، برخلاف سال های گذشته، و از سوی دیگر موانع سنگین اقتصادی برای ازدواج مردها، این دو جنس را به سمت یافتن راه حلی انداخته که همان همزیستی مسالمت آمیز با یکدیگر بدون دادن تعهدهای اخلاقی و قانونی در قالب معاهده ازدواج است.

مطالعه بیشتر: زوج درمانی راه حل محور

در نهایت اما، خطراتی از دید روانشناختی نیز این افراد را تهدید می کند:

• خواسته یا ناخواسته، از دیدگاه روانشناختی، تعلق خاطر عاطفی در این نوع روابط پیش خواهد آمد، اما ضمانتی برای تداوم این رابطه وجود ندارد.
• خطر بارداری های ناخواسته و طبعات بعد از آن وجود دارد.
• مورد سوء استفاده مالی و عاطفی قرار گرفتن، هر دو نفر را تهدید می کند، چرا که عمده این گزینش ها برای هم خانه شدن با یک فرد، بدون نظارت خانواده ها و یا هر فرد دیگری است.
• امکان ایجاد مشکلات قانونی و شرعی برای هر دو طرف؛ به خصوص که در صورت بروز مشکلات احتمالی پشتیبانی قانون همراه هیچ یک نخواهد بود. همین موضوع به طور طبیعی باعث می شود که طرفین با نوعی تردید با هم برخورد کنند، که رابطه سالم بین آن ها را از بین می برد، چرا که داشتن رابطه همراه با شک و تردید ادامه دار، سلامت روانشناختی فرد را به شدت تهدید می کند.
• از بین رفتن فرصت ها و امکانات تشکیل خانواده، به معنی واقعی آن برای هر دو طرف.
• و …

آن چه در این مقاله در مورد ازدواج سفید بیان کرده ایم واقعیتهایی بود که در جوامع خارج و داخل وجود دارد. اما نیاز هست این موضوع به عنوان یک آسیب اجتماعی بررسی شود و دولت و مخصوصا خانواده ها فکری برای این موضوع کنند.

مطالعه بیشتر: رابطه ی جنسی زوجین